4.3 Structurele verandering

Seite Bearbeiten Anmelden
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Industrieën veranderen - de ontwikkeling van de Euregio Maas-Rijn

Op welk niveau wilt u het hoofdstuk uitwerken?

4.3 Structurele verandering

1

De natuurlijke omstandigheden hebben vaak een belangrijke rol gespeeld bij het bepalen van welke industrieën zich in welke gebieden hebben gevestigd. In de loop der tijd zijn echter ook andere vestigingsfactoren steeds belangrijker geworden.

In dit hoofdstuk zie je twee voorbeelden van hoe de mensen in de Euregio Maas-Rijn (EMR) vroeger in hun levensonderhoud voorzagen en hoe de economie een structurele verandering heeft doorgemaakt.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Taalondersteuning bij element 1

Hulp bij de woordenschat

natuurlijke omstandigheden: dit verwijst naar de voorzieningen die de natuur biedt. 

Deze omvatten:

  • bodemgesteldheid
  • reliëf van het landschap (d.w.z. hoe het aardoppervlak is gevormd)
  • aanwezigheid van wateren (rivieren, meren, enz.)
  • Klimaat

Info voor docenten

Overzicht (didactische toegang, doelen, competenties)

Algemene opmerkingen over het hoofdstuk 

Structurele verandering wordt in dit hoofdstuk geïllustreerd aan de hand van twee voorbeelden: In Luik verliep de transformatie van een monostructurele kolen- en staalindustrie naar een dienstenmaatschappij als een harde breuk. Daarom wordt dit voorbeeld redelijk gedetailleerd besproken. Structurele verandering hoeft niet altijd gepaard te gaan met een dergelijke breuk. Het voorbeeld van Hasselt zal dit verduidelijken.

Doelstellingen & Competenties

Het doel van dit hoofdstuk is leerlingen te laten zien dat de ruimte voortdurend verandert onder invloed van de economische activiteiten van mensen.

De focus van dit hoofdstuk ligt op de ontwikkeling van de volgende competenties:

  • Vakkennis, met name het vermogen om ruimtes van verschillende soorten en groottes te begrijpen als menselijke, geografische systemen door leerlingen vroegere en huidige menselijke, geografische structuren in ruimtes te laten beschrijven en verklaren.
  • Methoden, met name het vermogen om informatie te evalueren om geografische vraagstukken te analyseren, bijvoorbeeld door relevante informatie uit digitale bronnen te halen en deze informatie in andere presentatievormen om te zetten.
  • Communicatie, het vermogen om geografische vraagstukken te begrijpen, te verwoorden en te presenteren.

Structuur van het hoofdstuk

In het eerste hoofdstuk wordt de ontwikkeling van de kolen- en staalindustrie in de regio Luik behandeld. Het is belangrijk dat de leerlingen het verband zien tussen de aanwezigheid van hulpbronnen en de daaruit voortvloeiende ontwikkeling van de kolen- en staalindustrie.

Het tweede deel gaat over de poging van Luik om zijn economie te heroriënteren. Daartoe wordt de vestiging van de Chinese internetgigant Alibaba onderzocht.

Tot slot wordt Hasselt onder de loep genomen, een stad waar ondanks een structurele verandering veel continuïteiten zijn.

In een verdere opdracht kunnen de leerlingen de ruimtelijke voorbeelden volgens het model van sectorale verandering van Fourastié indelen. Zo zullen ze begrijpen dat de gekozen voorbeelden exemplarisch zijn voor hun tijd.

Lokalisatie

Het is zinvol om de ruimtelijke voorbeelden in dit hoofdstuk, Luik en Hasselt, samen met de klas te lokaliseren. Naast de atlas of een wandkaart kan ook deze kaart van de Euregio Maas-Rijn worden gebruikt. Bij de interactieve GIS-kaart kan de ligging van Hasselt al worden aangewezen.

Basisconcepten

Het zit al in het concept van structurele verandering dat verschillende tijdshorizonten worden onderzocht, vooral op de middellange en lange termijn. De nadruk ligt met name op processen die zich in de ruimte afspelen. Het schaalniveau komt in wezen overeen met die van de ruimtelijke voorbeelden, die zich op lokaal tot regionaal niveau bevinden. Afgezien van de hulpbronnen, die natuurlijk belangrijk zijn voor het ontstaan van de kolen- en staalindustrie, richt dit hoofdstuk zich vooral op de menselijke subsystemen. De aspecten van de duurzaamheidsvierhoek hebben vooral invloed op de economie, maar uiteraard speelt ook het sociale aspect een belangrijke rol bij structurele verandering. Natuurlijk vindt structurele verandering plaats in de ruimte als een container. Als Luik zich promoot als de locatie voor dienstverlening of Hasselt als modestad, kan de geconstrueerde ruimte ook bij de leerlingen worden weerspiegeld.

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

1. Luik - Bakermat van de kolen- en staalindustrie

2

In de Middeleeuwen leefden de meeste mensen van de landbouw. Al aan het eind van de 12e eeuw werd in de omgeving van Luik steenkool ontdekt. Toen de kolen dicht genoeg bij het aardoppervlak lagen, begonnen de mensen ze te delven. Dit werd kolenwinning genoemd.

In 1720 werd in Luik de eerste stoommachine op het Europese vasteland in gebruik genomen. Stoommachines zetten warmte-energie om in kinetische energie door steenkool te verbranden. De eerste stoommachines werden gebruikt om indringend grondwater uit kolenschachten te pompen. Dit maakte het mogelijk om steenkool op grotere diepte te winnen. Later werden stoommachines ook in de textielindustrie, op stoomschepen of in locomotieven gebruikt.

De meeste van deze machines zijn gemaakt van ijzer. IJzer wordt gewonnen door ijzererts in hoogovens te smelten. Hiervoor zijn grote hoeveelheden steenkool nodig.

Regio's met zowel kolen als ijzererts beschikken over goede voorwaarden voor de ontwikkeling van de kolen- en staalindustrie.

In gebieden met kolen- en staalindustrie was er een zeer grote vraag naar arbeiders. Dit leidde ertoe dat mensen uit vele Europese landen in deze gebieden kwamen werken. Zo kwamen er bijvoorbeeld veel immigranten uit Italië om te werken in de mijnen of in de metaalverwerkende industrie rond Luik.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Taalondersteuning bij element 3

Omgang met onbekende woorden

Je kan verschillende methoden gebruiken om onbekende woorden te begrijpen zonder woordenboek.

  • Soms lijken de woorden die je zoekt in de doeltaal sterk op de woorden in je moedertaal, bijvoorbeeld 'Steinkohle' (Duits) en 'steenkool' (Nederlands).
  • Het gebeurt ook dat het onbekende woord lijkt op een woord in een andere taal die je al spreekt, bijvoorbeeld 'Regionen' (Duits) en 'regions' (Engels).
  • Vaak helpt het om eerst de context te begrijpen, in plaats van alleen naar het woord te kijken.
  • Als je al een of meerdere delen van het woord kent, kan dit je ook helpen. Daarna kan je proberen het hele woord te begrijpen. Bijvoorbeeld 'grondwater': Misschien ken je 'water' en 'grond' al als afzonderlijke woorden? Dan kan je nu uitzoeken wat ze samen betekenen. Je kent 'grond' wellicht van 'ondergrond': de grond onder de bovenste laag grond. Hieruit kan je afleiden dat grondwater verwijst naar water onder de grond, dus in de bodem.
  • Soms staan er ook afbeeldingen in teksten. Deze helpen je om de tekst beter te begrijpen.
3
§

© Digitale Lernwelten GmbH (Raimund Piening)

Arrc
1/5 -

Houtsnede van de stad Luik (1574)

Sebastian Münster: Cosmographia (deutschsprachige Ausgabe von 1574)
§

© Digitale Lernwelten GmbH (Raimund Piening)

Arrc
2/5 -

Bladzijde uit de ‘Cosmographia’ van Sebastian Münster (1574)

§

© Digitale Lernwelten GmbH (Raimund Piening)

Arrc
3/5 -

Steenkool. [ ] Naast deze plek zijn zwarte stenen uit de bodem gegraven / die, wanneer ze door een beetje hout worden aangestoken, branden en een sterk vuur geven.

Förderturm Nr. 4 „Belle Fleur“
§

Auteur: Bourgeois.A

https://de.wikipedia.org/wiki/Zeche_Hasard#/media/Datei:Charbonnage_du_Hasard_58.JPG

Cc3BYSA
4/5 -

De Steenkolenmijn van Hasard werd in 1850 voorzien van de eerste schacht van in totaal vier voor de winning van steenkool. In 2017 werden alle delen van de steenkolenmijn die niet op de monumentenlijst stonden gesloopt.

Blegny coal mine
§

Auteur: Boskoyevsky

https://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Blegny_coal_mine.JPG

Cc3BYSA
5/5 -

De mijn in Blegny beëindigde zijn activiteiten op 31 maart 1980, als laatste in de regio Luik. Tegenwoordig is het een toeristische bestemming.

Info voor docenten

Over de volgende opdracht

§

© Digitale Lernwelten GmbH (Raimund Piening)

Arrc

Mogelijke oplossing van de opdracht

De interactieve structuur dient de wisselwerking tussen de afzonderlijke factoren te verduidelijken. Zo vereenvoudigde de stoommachine de winning van kolen en een grotere aanvoer van kolen maakte een groter gebruik van stoommachines mogelijk.

Als leerlingen nog niet vertrouwd zijn met het opstellen van oorzaak-gevolg diagrammen, kan het helpen om eerst samen over de sleutelwoorden te praten. Het kan ook nuttig zijn om te wijzen op de bijschriften van de pijlen (bijvoorbeeld ‘leidt tot’).

De causale structuur kan met behulp van de vermelde website alleen, per twee of als groepswerk digitaal worden gemaakt. Uiteraard kan ook op een poster worden gewerkt.

In element 10 moet de interactieve structuur worden aangevuld, zodat de hoofdelementen van de neergang van de kolen- en staalindustrie zichtbaar zijn. Hiervoor moet de gemaakte causale structuur worden opgeslagen. Als de causale structuur op een poster wordt gemaakt, dient u erop te wijzen dat de leerlingen plaats moeten voorzien voor aanvullingen.

4

Opdracht

Kolen- en staalindustrie - een causale structuur

Presenteer het ontstaan van de kolen- en staalindustrie als een causale structuur. Hier leer je wat een interactieve structuur is.

  1. Gebruik daarvoor de pagina draw.kits.blog.
  2. Gebruik de volgende sleutelwoorden: steenkool, hoogoven, ijzererts, kolen, ijzer, stoommachine, locomotieven, stoomschepen, machines voor de textielindustrie.
  3. Noteer eerst de sleutelwoorden. Begin met het begrip kolen.
  4. Verbind dan de begrippen met pijlen. Voeg een bijschrift toe aan de pijlen zodat ze de verbanden correct weergeven.
  5. Exporteer de uitgewerkte causale structuur als een PNG en upload deze naar dit hoofdstuk met de onderstaande button ‘Bestand uploaden’.
    Tip
    : Hoe je dit doet, wordt in de onderstaande video uitgelegd.
§

© Raimund Piening

Arrc

Opdracht

Kolen- en staalindustrie - een causale structuur

Presenteer het ontstaan van de kolen- en staalindustrie als een causale structuur.

  1. Gebruik daarvoor de pagina draw.kits.blog.
  2. Gebruik daarvoor minstens de volgende sleutelwoorden: steenkool, ijzer, machines.
  3. Verbind de begrippen met pijlen en voeg er een bijschrift aan toe zodat de verbanden correct worden weergegeven.
  4. Exporteer de uitgewerkte causale structuur als een PNG en upload deze naar dit hoofdstuk met de onderstaande button ‘Bestand uploaden’.
    Instructie: Hoe je dit doet, wordt in de onderstaande video uitgelegd.
§

© Raimund Piening

Arrc

Opdracht

Kolen- en staalindustrie - een causale structuur

Presenteer het ontstaan van de kolen- en staalindustrie als een causale structuur.

  1. Gebruik daarvoor de pagina draw.kits.blog
  2. Vind de sleutelwoorden en verbind ze met pijlen. 
  3. Voorzie de pijlen van een bijschrift zodat de verbanden correct worden weergegeven.
  4. Exporteer de uitgewerkte causale structuur als een PNG en upload deze naar dit hoofdstuk met de onderstaande button ‘Bestand uploaden’.
    Instructie: Hoe je dit doet, wordt in de onderstaande video uitgelegd.
§

© Raimund Piening

Arrc

Taalondersteuning bij element 5

Tips

Vind je het moeilijk om de antwoorden in de andere taal te formuleren? 

  1. Verzamel dan eerst alle belangrijke sleutelwoorden die je nodig hebt om de opdracht in je moedertaal te beantwoorden. 
  2. Zoek vervolgens de juiste woorden in de doeltaal op. Daarbij kunnen woordenboeken je ook helpen, zoals Linguee, dict.cc, DeepL.
  3. Voor de causale structuur moet je nu de sleutelwoorden in een verband plaatsen. Je kan de verbanden verduidelijken met pijlen. 
  4. Deze moeten van een bijschrift worden voorzien zodat het verband tussen de sleutelwoorden duidelijk wordt. Het gebruik van werkwoorden is vaak zeer handig: 'leidt tot', 'resulteert in', 'volgt uit', enz.
5

Verdieping

John Cockerill - een Engelsman brengt de Belgische industrialisatie op gang

Statue and tomb of John Cockerill in front of the City Hall of Seraing (Belgium)
§

Auteur: Flamenc

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:John_Cockerill_-_statue_and_tomb.jpg?uselang=de

Cc3BYSA

Standbeeld en graf van John Cockerill voor het stadhuis van Seraing

John Cockerill, geboren in 1790 in Engeland, was een belangrijke figuur in de industrialisatie van België in de 19e eeuw. Als ondernemer en uitvinder richtte hij verschillende bedrijven op die machines en installaties voor de industrie produceerden. Cockerill was al op jonge leeftijd manager van de fabrieken voor textielmachines die zijn vader oprichtte in Verviers en Luik. In 1817 kocht hij het kasteel van Seraing van de Nederlandse koning. Daarna bouwde hij er samen met zijn broers de in die tijd grootste ijzergieterij en machinefabriek van Europa.

Cockerill was een pionier bij de invoering van stoommachines en spoorwegvervoer in België en Europa. Zijn bedrijf leverde zowel de rails voor de eerste continentale Europese spoorlijn van Brussel naar Mechelen als de eerste stoomlocomotief die op het Europese vasteland werd gemaakt (genaamd Le Belge). Tot dan toe waren alle locomotieven uit Engeland geïmporteerd.

Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
§

Auteur: Grandsire . dans Edouard Charton, Eurayle Cazeaux, Eugène Best, Charles Mayet, Charles Forementin, Émile Fouquet, Ernest Beauguitte, Louis Fouquet Magasin pittoresque, Volume 33.Jouvet & cie, 1865

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vue_des_%C3%A9tablissements_de_John_Cockerill_%C3%A0_Seraing.png?uselang=de

PD

Zicht op de fabrieken van Cockerill in Seraing, beeld uit de 19e eeuw

Lukas Epperlein

Info voor docenten

Over de volgende opdracht

§

https://tonic-geo2.uni.lu:8443/atlasfx/js/index.html?mapId=237#basemap=2&layerIds=13043.13044.16210&scale=1155581¢erX=765075.0063467812¢erY=6426342.838427482

Cc4BYSA

De kaart toont zowel de ijzer- en kolenvoorraden als de kolen- en staalindustrie in de omgeving van Luik tot de jaren 1960.

Luik ligt aan de noordelijke rand van deze GIS-kaart.

De leerstof bestaat uit teksten met ingevoegde kaarten die de Luikse kolen- en staalregio op verschillende tijdstippen tonen.

Gebieden met steenkool en ijzererts vormen gunstige omstandigheden voor het ontstaan van de kolen- en staalindustrie. Dit leidde tot de mijnbouw op de plaatsen waar er kolen in de bodem te vinden waren. Het aantal kolenmijnen nam in de loop der jaren af. Mijnbouw bestaat al enkele jaren niet meer in de regio, maar de ijzer- en staalindustrie is nog steeds aanwezig op bepaalde locaties.

Bij de differentiatie kunnen ook gevolgen voor de bevolkingsdichtheid en -samenstelling worden bekeken. Tijdens de industrialisatie nam de bevolking aanzienlijk toe, vooral door migratie (vergelijk Element 12).

6

Opdracht

Kolen- en staalindustrie rond Luik - een interactieve kaart

Vat de ontwikkeling van de kolen- en staalindustrie in de omgeving van Luik (Frans: Liège) samen. Werk daarvoor met deze interactieve kaart.

  1. Selecteer eerst de kaarten Verkeer (OSM) als basiskaart en zoek naar de omgeving rond Luik. 
  2. Maak dan kaarten voor de jaren 1912, 1965 en 2007 door te klikken op elementen van verschillende tijdsperioden uit de menu-items 'Steenkoolwinning' en 'IJzer- en staalindustrie'.
  3. Maak screenshots van de kaarten.
  4. Plaats ze in een tekstdocument.
  5. Upload het afgewerkte document met de screenshots en uitleg naar het hoofdstuk door te klikken op de button ‘Bestand uploaden’.
    Instructie: Hoe je dit doet, wordt in de onderstaande video uitgelegd.

Opdracht

Kolen- en staalindustrie rond Luik - een interactieve kaart

Vat de ontwikkeling van de kolen- en staalindustrie in de omgeving van Luik (Frans: Liège) samen. Werk daarvoor met deze interactieve kaart.

  1. Zoom in op een deel van de kaart waarop Luik te zien is. 
  2. Op deze kaart moet je zoeken naar de Franse naam van de stad, Liège.
  3. Markeer de volgende elementen op de kaart:
    1. Mijnen vóór 1900
    2. Steenkoolmijnen 1900–1922
    3. IJzer- en staalfabrieken 1912
  4. Je ziet op de kaart alle mijnen die tot 1922 gesloten waren en de locaties van de ijzer- en staalindustrie tot 1912. Maak een screenshot en sla deze op.
  5. Markeer de volgende elementen op de kaart:
    1. Sluiting van mijnen
    2. IJzer- en staalfabrieken 2007
  6. Je ziet op de kaart alle mijnen die tegenwoordig gesloten zijn en de terreinen van de ijzer- en staalindustrie tot 2007. Maak een screenshot en sla deze op.
  7. Vergelijk beide kaarten met elkaar.

Opdracht

Kolen- en staalindustrie rond Luik - een interactieve kaart

  1. Vat de ontwikkeling van de kolen- en staalindustrie in de omgeving van Luik (Frans: Liège) samen. Werk daarvoor met deze interactieve kaart.
    1. Selecteer eerst de kaarten Verkeer (OSM) als basiskaart en zoek naar de omgeving rond Luik.
    2. Maak dan kaarten voor de jaren 1912, 1965 en 2007 door te klikken op elementen uit verschillende tijdsperioden in de menu-items Kolenwinning en IJzer- en Staalindustrie.
    3. Maak screenshots van de verschillende kaarten.
    4. Laad ze in een tekstdocument.
    5. Upload het afgewerkte document met de screenshots en uitleg naar het hoofdstuk door te klikken op de button ‘Bestand uploaden’.
  2. Onderzoek op het internet de gevolgen van de industrialisatie voor de bevolkingsdichtheid en -samenstelling. 
  3. Neem deze informatie op in je tekst.
7

Verdieping

Begrippen uit de mijnbouw

Opdracht

Begrippen uit de mijnbouw

Welke begrippen zoek je hier?

8

Uitbreiding

Kolenmijnen in het Aachen-Limburger Revier (Akens steenkoolbekken)

Ook in andere delen van de Euregio Maas-Rijn werd veel steenkool gewonnen. Hier vind je enkele voorbeelden uit Zuid-Limburg (NL) en de regio Aken. Nog meer foto's vind je op de website 'Der Landgraph'.

§

Auteur: Ron Slangen

https://de.wikipedia.org/wiki/Oranje-Nassau_I#/media/Datei:Nederlands_Mijnmuseum_2012.jpg

Cc3BYSA
1/7 -

Oranje Nassau I

§

Auteur: Rijksmuseum

https://nl.wikipedia.org/wiki/Staatsmijn_Wilhelmina#/media/Bestand:Steenkolenmijn_Wilhelmina_in_Terwinselen,_RP-F-00-6000.jpg

Cc0
2/7 -

Staatsmijn Wilhelmina

§

Auteur: Harry Pot / Anefo

https://nl.wikipedia.org/wiki/Willem-Sophia#/media/Bestand:Redding_van_3_mijnwerkers_uit_Willem-Sophiamijn._Op_donderdag_18_augustus_1955,_,_Bestanddeelnr_907-2905.jpg

Cc0
3/7 -

Mijn Willem-Sophia

§

Auteur: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

https://nl.wikipedia.org/wiki/Staatsmijn_Emma#/media/Bestand:Staatsmijn_Emma_-_Schachtgebouw_schacht_III_-_Brunssum_-_20260913_-_RCE.jpg

Cc4BYSA
4/7 -

Staatsmijn Emma

§

Auteur: Jvoncken

https://nl.wikipedia.org/wiki/Domaniale_mijn#/media/Bestand:Schacht_Nulland_Kerkrade.jpg

Cc3BYSA
5/7 -

Domaniale mijn

§

Auteur: Norbert Kirchhoff

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Foerdergeruest_Anna-Hauptschacht.JPG

Cc3BYSA
6/7 -

Steenkolenmijn Anna

§

Auteur: Frank Vincentz

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:H%C3%BCckelhoven_-_Sophiastra%C3%9Fe_-_Sophia_Jacoba_-_Kraftwerke_12_ies.jpg

Cc3BYSA
7/7 -

Sophia-Jacobamijn

2. Neergang van de kolen- en staalindustrie

9

In de tweede helft van de 20e eeuw werden de omstandigheden voor de mijnbouw steeds slechter: de mijnwerkers moesten steeds dieper graven om de lagen met kolen te bereiken, waardoor de kolenwinning steeds duurder werd. Tegelijkertijd kwam er steeds meer goedkope, geïmporteerde steenkool op de Europese markt. Dit had zowel met de loonstructuur (arbeid was goedkoper in andere landen) als met de opslag van kolenlagen te maken (op andere plaatsen kon steenkool goedkoop gewonnen worden in dagbouwmijnen). Bovendien werden steeds meer producten van kunststof gemaakt, waardoor steeds minder ijzer nodig was. De neergang van de kolen- en staalindustrie had ernstige gevolgen voor Luik: bedrijven gingen failliet, de werkloosheid bereikte een recordhoogte en de stad liep de dringend noodzakelijke belastinginkomsten mis.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Info voor docenten

Over de volgende opdracht

§

© Digitale Lernwelten GmbH (Raimund Piening)

Arrc

Voorbeeldoplossing

In deze opdracht moeten de leerlingen begrijpend lezen en de verbanden herkennen die eerst tot de crisis van de kolen- en staalindustrie en vervolgens tot de economische crisis in de regio Luik hebben geleid. Naast de voorgaande auteurstekst kunnen ze de homepage van de stad Luik gebruiken. (Hier is het zinvol om naar beneden te scrollen, naar de subtitel ‘De 20e eeuw’.)

De leerinhoud is een tekst waarvoor sleutelwoorden zijn gegeven in de eenvoudige versie. De moeilijkste opdracht is een voortzetting van de causale structuur die het ontstaan van de kolen- en staalindustrie weergeeft (zie voorbeeldoplossing). Vooral voor de derde opdracht zijn samenwerkingsvormen geschikt.

10

Opdracht

Gevolgen van de structurele verandering voor Luik

Beschrijf met behulp van de informatietekst in je eigen woorden de veranderingen die door het verval van de kolen- en staalindustrie teweeg werden gebracht. Gebruik hiervoor ook de informatie die je vindt op de pagina van de stad Luik.

Instructie: Je kan op de webpagina naar beneden scrollen naar de periode na de Tweede Wereldoorlog.

Opdracht

Gevolgen van de structurele verandering voor Luik

Beschrijf met behulp van de informatietekst in je eigen woorden de veranderingen die door het verval van de kolen- en staalindustrie teweeg werden gebracht.
Gebruik de volgende sleutelwoorden: Geïmporteerde kolen, sluiting van mijnen, kunststoffen, crisis van de kolen- en staalindustrie, werkloosheid, economische crisis.

Gebruik hiervoor ook de informatie die je vindt op de pagina van de stad Luik.
Instructie: Je kan op de webpagina naar beneden scrollen naar de periode na de Tweede Wereldoorlog. 

Opdracht

Gevolgen van de structurele verandering voor Luik

Wijs met behulp van de informatietekst de gevolgen van de neergang van de kolen- en staalindustrie toe aan de causale structuur die je hebt gemaakt. Gebruik hiervoor ook de informatie die je vindt op de pagina van de stad Luik. Instructie: Je kan op deze webpagina naar beneden scrollen naar de periode na de Tweede Wereldoorlog.

Taalhulp

Gebruik een (online) woordenboek

Heb je hulp nodig om woorden te begrijpen? Probeer dan eens Linguee, dict.cc of DeepL.

Zorg ervoor dat je niet altijd het eerste woord neemt dat in de doeltaal wordt voorgesteld. Woorden hebben vaak meerdere betekenissen. Daarom geven woordenboeken je verschillende vertalingen en meestal ook wat uitleg of informatie over de context waarin het betreffende woord wordt gebruikt. Bekijk daarom de mogelijkheden en kies de juiste vertaling van het woord die bij de context past.

11
§

© Coll. Blegny-Mine

Arrc
1/7 -

De ‘zwarte steen’, die in grote hoeveelheden rond Luik werd gevonden, werd al in de 16e eeuw in Blegny gedolven, aanvankelijk door de monniken van de abdij van Val-Dieu. Een eerste exploitatierecht werd vervolgens in 1779 aan Gaspard Corbesier gegeven. De eerste fase van industriële steenkoolwinning ging dan van start. Zijn bedrijf moest echter in 1887 de kolenwinning voorlopig stilleggen.

§

© Photo famille Ausselet. Coll. Blegny-Mine

Arrc
2/7 -

In 1919 kon de familie Ausselet de kolenwinning in Blegny hervatten door de oprichting van de maatschappij ‘S. A. des Charbonnages d'Argenteau’. Onder leiding van de nieuwe eigenaren steeg de productie aanzienlijk.

§

© Coll. Blegny-Mine

Arrc
3/7 -

De Tweede Wereldoorlog liet echter ook hier zijn sporen na. De schachttoren nr. 1 en de verwerkingsfabriek werden vernietigd.
Pas toen de vernielde delen waren heropgebouwd, kon geleidelijk een hogere productie worden behaald, tot de productie in 1970 een hoogtepunt bereikte.

§

© Photo Théodore Bellefroid. Coll. Blegny-Mine

Arrc
4/7 -

Hieraan kwam echter al snel een einde. Toen in 1975 werd besloten de subsidies voor de Waalse mijnen op te heffen, werden alle mijnen rond Luik gedwongen om op termijn te sluiten. Op 31 maart 1980 moest ook de mijn van Blegny sluiten.

§

© Coll. Blegny-Mine

Arrc
5/7 -

De mijn van Blegny mocht echter geen industriële ruïne worden, want de toenmalige gouverneur, Gilbert Mottard, wilde voorkomen dat de kolenmijn in verval zou raken. En zo werd in 1978 reeds besloten de mijn om te vormen tot een toeristische attractie en monument. In 1980, onmiddellijk na de stopzetting van de activiteiten, werd het terrein door de provincie gekocht.

§

© Coll. Blegny-Mine

Arrc
6/7 -

Tegenwoordig is het bijvoorbeeld mogelijk om via de oorspronkelijke toegangsschacht de ondergrondse galerij te bereiken en zo te zien hoe de steenkool werd gedolven en hoe hard de ‘gueules noires’ (‘zwarte gezichten’) daarvoor moesten werken.
Tegenwoordig ligt het aantal bezoekers tussen de 140.000 en 160.000 per jaar.

Weltkulturerbe Zeche Blegny
§

© Digitale Lernwelten GmbH( Raimund Piening)

Arrc
7/7 -

Samen met drie andere kolenmijnen werd de mijn van Blegny op 01.07.2012 als UNESCO Werelderfgoed erkend.

12
§

© Don M. Simoens. Coll. Blegny-Mine

Arrc
1/4 -

Het bijzondere belang van de kolenwinning in de Euregio Maas-Rijn blijkt niet alleen uit de grote dichtheid van mijnen, maar ook uit de wijken die speciaal voor de mijnwerkers zijn gebouwd.

§

© Don M. Simoens - CELIS. Coll. Blegny-Mine

Arrc
2/4 -

Met de ontdekking van het grote economische belang van steenkool ontstond de industrialisatie. De nieuwe jobs moesten echter worden gevuld met arbeiders. Vooral met de groei van de ijzer- en staalindustrie in de jaren 1870 werd de vraag naar arbeidskrachten zo groot dat arbeiders uit verder gelegen landen, zoals Polen of Italië, hun weg naar de regio vonden. Deze hoge dichtheid van arbeiders bracht een drastisch gebrek aan woningen met zich mee. Om dit tegen te gaan en tegelijkertijd de werkplek in de mijn aantrekkelijker te maken, werden woonwijken voor de mijnwerkers gebouwd.

§

© Editions Lander - Eupen. Coll. Blegny-Mine

Arrc
3/4 -

In veel gevallen werden uniforme huizen in rijen gebouwd, verbonden door kleine voetpaden. Het principe van ‘gezond wonen’ vormde ook de basis voor deze woonwijken. Daarom werd bij de bouw aandacht besteed aan licht, lucht en vegetatie. Vrijetijds- en sportvoorzieningen moesten eveneens in de woonwijken komen.

§

© Photo Maryline Polain. Coll. Blegny-Mine

Arrc
4/4 -

Met de sluiting van de kolenmijnen in de regio verdwenen de banen van de buitenlandse mijnwerkers: de structurele verandering die tot op heden voortduurt, ging dan van start. Om het voortbestaan van de woonwijken te garanderen, werden ze vaak erkend als industriële monumenten. Veel van de mijnwerkerswijken zijn daarom vandaag de dag nog goed bewaard gebleven. De bescherming van historische monumenten heeft echter ook nadelen: de nodige renovatiewerkzaamheden en verbouwingen zijn uiterst moeilijk uit te voeren.

13

Opdracht

Verandering van de kolen- en staalindustrie in jouw regio

  1. Onderzoek een locatie voor koolwinning in je eigen regio. Instructie: In Ostbelgien werden geen kolen gedolven. Onderzoek in plaats daarvan de provincie Limburg (B), Zuid-Limburg (NL) of de regio Aken.
  2. Verzamel voor deze locatie informatie over de duur, het type en de hoeveelheid mijnbouw.

Opdracht

Verandering van de kolen- en staalindustrie in jouw regio

  1. Onderzoek een locatie voor koolwinning in je eigen regio. Tip: Voer de naam van je regio + "kolenmijn" in een zoekmachine in. Instructie: In Ostbelgien werd geen steenkool gewonnen. Onderzoek in plaats daarvan de provincie Limburg (B), Zuid-Limburg (NL) of de regio Aken.
  2. Verzamel voor deze locatie informatie over de duur, het type en de hoeveelheid mijnbouw.

Opdracht

Verandering van de kolen- en staalindustrie in jouw regio

  1. Onderzoek een locatie voor koolwinning in je eigen regio. Instructie: In Ostbelgien werd geen steenkool gewonnen. Onderzoek in plaats daarvan de provincie Limburg (B), Zuid-Limburg (NL) of de regio Aken.
  2. Verzamel voor deze locatie informatie over de duur, het type en de hoeveelheid mijnbouw.
  3. Als daar nog steenkool wordt gewonnen of als de steenkoolwinning werd stopgezet, beantwoord dan de volgende vragen:
    • Continue mijnbouw: geef de productiehoeveelheden in de tweede helft van de 20e eeuw aan.
    • Beëindigde mijnbouw: verklaar ander gebruik van de kolenmijnen/terrils in het heden.

3. Een weg uit de crisis?

14

Tegenwoordig wordt de voormalige mijnstreek steeds aantrekkelijker voor toeristen. Zo veranderen oude terrils in wandelpaden en bezoeker toeristen de voormalige industrieterreinen. Voorbeelden zijn de voormalige kolenmijn in Alsdorf, waar nu een museum is gevestigd, of de mijn van Blegny, die nu zelfs op de Werelderfgoedlijst staat (galerij in Element 11). Hoe de omgeving is veranderd van een industriegebied in een toeristische bestemming kan je lezen in hoofdstuk 4.5.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
15
§

© Philip Drießen

http://www.philipdriessen.com

Arrc
1/3 -

Indoor ski- en snowboardfaciliteit, klimpark en een zomerrodelbaan op een terril in Landgraaf (NL).

§

© Philip Drießen

http://www.philipdriessen.com

Arrc
2/3 -

De Terill Winterslag (B) wordt nu gebruikt door wandelaars en mountainbikers.

§

© Philip Drießen

Arrc
3/3 -

Het gaat nog steeds om energie, maar op een andere manier: Zonnepanelen rond de hoofdschacht van de Terril Maria (D).

Beringen (B): een bikepark op een terril

16
Het Bikepark 'B-Mine' ligt in de provincie Limburg (B)
§

© MtbGertD (YouTube)

Arrc
17

Verdieping

Wandelen over de steenkoolbergen van België

Op de website met het overzicht van de wandelingen over de Belgische steenkoolbergen staan veel foto's en tochten waarlangs je de structurele verandering van de kolen- en staalindustrie naar het toerisme kan ervaren.

Luik - op weg om een Europees logistiek centrum te worden?

18
Logistikzentrum von Alibaba am Flughafen von Lüttich
§

© Digitale Lernwelten GmbH (Raimund Piening)

Arrc

Het logistieke centrum van Alibaba ligt direct aan de luchthaven van Luik.

Na de neergang van de kolen- en staalindustrie was er in de omgeving van Luik tijdelijk een werkloosheid van bijna 25 procent. Het creëren van nieuwe jobs is dan ook een belangrijk doel van de provincie Luik.

In november 2021 opende Alibaba, een groot Chinees postorderbedrijf met een gelijkaardig bedrijfsmodel als Amazon, een logistiek centrum op de luchthaven van Luik. De logistieke hub zal naar verwachting in totaal 900 directe en 2100 indirecte jobs opleveren.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Diagram: Werkloosheid in de provincie Luik sinds 2008

19
§

© Digitale Lernwelten GmbH

https://walstat.iweps.be/walstat-catalogue.php?indicateur_id=213500&ordre=0&periode=moyenne%20annuelle%202021%20provisoire&niveau_agre=P&sel_niveau_catalogue=P#

Arrc

Ontwikkeling van de werkloosheid in de provincie Luik sinds 2008

Info voor docenten

Over de volgende opdracht

Via een onderzoeksopdracht wordt de leerlingen gevraagd redenen te geven voor de locatiekeuze van Alibaba. In de verdere opdracht moeten de leerlingen de kritiek op de locatie van Alibaba begrijpen:

belangrijke vestigingsfactoren zijn de centrale ligging op het Europese continent, goede vervoersverbindingen en een groot aanbod aan arbeidskrachten. De beschikbare ruimte maakt ook verdere uitbreiding mogelijk.
De kritiek verwijst onder meer naar het feit dat vaak alleen laaggeschoolde werknemers nodig zijn en dat Alibaba zijn hoofdkantoor zonder veel moeite naar een ander Europees land zou kunnen verplaatsen.

De leerlingen mogen dit op het internet verder onderzoeken. De docent kan hen ook enkele sites voorstellen, zoals:

20

Opdracht

Alibaba in Luik

Licht de locatiefactoren toe die het bedrijf Alibaba hebben overtuigd om hun Europees logistiek centrum in Luik te openen. Zoek de oplossing op het internet.

Opdracht

Alibaba in Luik

Zoek uit wat de redenen van Alibaba zijn om zich in Luik te vestigen. Tip: De redenen om een bedrijfslocatie te kiezen worden ook wel locatiefactoren genoemd.

Informatie daarover vind je op de volgende pagina's:

Taalondersteuning bij element 20

Tips

Vind je het moeilijk om de antwoorden in de andere taal te formuleren? 

  1. Verzamel dan eerst alle belangrijke sleutelwoorden die je nodig hebt om de opdracht in je moedertaal te beantwoorden. 
  2. Zoek vervolgens de juiste woorden in de doeltaal op.
    Instructie:
    Daarbij kunnen woordenboeken ook helpen, zoals Linguee, dict.cc, DeepL.
    Digitale woordenboeken kunnen je ook helpen met het oefenen van de uitspraak. Vaak weten we niet precies hoe de nieuwe woordenschat in de doeltaal wordt uitgesproken of op welke lettergrepen de klemtoon ligt. Digitale woordenboeken bieden bijna altijd de mogelijkheid om het woord hardop te laten voorlezen. Zo kan je de uitspraak oefenen. 

De textielindustrie - Verandering en continuïteit

21

De economie van de Euregio Maas-Rijn werd gedurende enkele eeuwen gekenmerkt door de productie van wollen stoffen. Al in de 18e eeuw zorgde deze sector voor duizenden banen in de regio. Monschau, Aken, Verviers, Eupen, Euskirchen en Vaals waren de centra voor de lakenindustrie. Zo was de ‘Aachener Tuch’, lange tijd en over de landsgrenzen heen een keurmerk voor wollen stoffen. Vergelijkbaar met de kolen- en staalindustrie zorgde goedkopere import uit landen met lagere lonen en andere locatievoordelen ervoor dat de textielindustrie in de regio langzaam uitdoofde.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
22
Funktionsfähiger Krempelsatz zur Herstellung von Vorgarn im LVR-Industriemuseum Euskirchen
§

Auteur: Imus Eus

https://de.wikipedia.org/wiki/Wollroute#/media/Datei:Krempelsatz_Nitschelwerk_1913_Tuchfabrik_Mueller.jpg

Cc3BYSA
1/4 -

LVR-Industriemuseum Euskirchen met de lakenfabriek Müller. Een volledig bewaard gebleven lakenfabriek van rond 1900. Deze kaardmachine, die gebruikt werd voor de productie van voorgaren, bevindt zich hier.

Dampfmaschine in einer ehemaligen Wollwäscherei in Verviers
§

Auteur: Imus Eus

https://de.wikipedia.org/wiki/Wollroute#/media/Datei:Dampfmaschine,_Verviers.jpg

Cc3BYSA
2/4 -

De industriële productie van textiel met behulp van stoommachines werd vooral toegepast op plaatsen waar het spoorwegnet al vroeg beschikbaar was. Hiermee bedoelen we Aken, Verviers en Euskirchen. Hier zie je een stoommachine in een voormalige wolwasserij in Verviers.

Im 18. Jahrhundert für den Tuchmacher Grand Ry als Wohn- und Geschäftshaus erbaut, heute Sitz der Regierung der Deutschsprachigen Gemeinschaft Belgiens – und eine der Sehenswürdigkeiten der Wollroute
§

Auteur: Imus Eus

https://de.wikipedia.org/wiki/Wollroute#/media/Datei:Eupen_Tuchverlegergeb%C3%A4ude_Gran_Ry_Kl%C3%B6tzerbahn_34,_heute_Regierung_DG.jpg

Cc3BYSA
3/4 -

Gebouwd in de 18e eeuw voor de lakenfabrikant Grand Ry als woon- en bedrijfsgebouw. Tegenwoordig is het gebouw een bezienswaardigheid en de zetel van de regering van de Duitstalige Gemeenschap van België.

Handweber in Heimarbeit, Spinnerin am Spinnrad, Garnträger. Frühes 19. Jahrhundert
§

Auteur: J.E. Gailer

https://de.wikipedia.org/wiki/Wollroute#/media/Datei:Handweber_Orbis_Pictus_1835.jpg

PD
4/4 -

Een normale, dagelijkse bezigheid van gezinnen in de regio. Het weefgetouw stond 's winters in huis en werd 's zomers uit elkaar gehaald en naar de zolder gebracht.

Hasselt en de textielindustrie

23

Hasselt ligt in de provincie Limburg (B). Al in de middeleeuwen ontwikkelde de handel in textiel (lakens) zich tot een belangrijke industrietak. Schapenwol werd gebruikt voor het weven van lakens, waarvan de kwaliteit zeer goed was. De ligging aan de handelsroute tussen Brugge, Maastricht en Keulen bleek een groot voordeel voor de lakenhandel. Daardoor werkten er in 1433 meer dan 500 mensen in de textielproductie en -handel, wat overeenkwam met meer dan een vijfde van de inwoners. Er waren 200 meester-lakenmakers en het lakenmakersgilde was het belangrijkste van de stad. Twee eeuwen lang zorgde de textielindustrie van Hasselt voor grote welvaart.

Tegenwoordig is er geen textielindustrie meer in Hasselt. Toch is textiel nog steeds zeer belangrijk voor de stad, want Hasselt heeft zich tot modestad ontwikkeld.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Taalondersteuning bij element 23

Hulp bij de woordenschat

textiel: verzamelnaam voor weefsels gemaakt van chemische (bijvoorbeeld polyester), dierlijke (bijvoorbeeld wol) of plantaardige vezels (bijvoorbeeld katoen).

laken (zoals hier gebruikt): stof gemaakt van verschillende vezels (maar meestal wol) waaraan nog geen specifiek gebruik is toegekend.

industrietak: groepering van ondernemingen en bedrijven die nauw verwante producten maken of soortgelijke diensten verlenen.

handelsroute: transportroute of -weg van handelsgoederen. Handelsroutes kunnen bestaan over zee, over land of door de lucht.

gilde: vereniging van ambachtslieden of kooplieden die zich met dezelfde industrie of handel bezighouden. Gilden waren zeer belangrijk voor de organisatie en regulering van (ambachtelijke) bedrijven vanaf de middeleeuwen tot in de 19e eeuw.

24
Wappen der Tuchmacherzunft
§

© Digitale Lernwelten GmbH (Raimund Piening)

Arrc
1/4 -

Wapen van het lakenmakersgilde

§

© Digitale Lernwelten GmbH (Raimund Piening)

Arrc
2/4 -

Ook in de 18e eeuw speelde de textielhandel een belangrijke rol.

§

© Digitale Lernwelten GmbH (Raimund Piening)

Arrc
3/4 -

Hasselt blijft als winkelstad veel modebewuste klanten aantrekken.

§

© Digitale Lernwelten GmbH (Raimund Piening)

Arrc
4/4 -

Sinds de jaren '80 heeft Hasselt zich in de markt gezet als modestad. Het Modemuseum (foto) is nu een van de attracties van Hasselt.

Info voor docenten

Over de volgende opdracht

De website van het Modemuseum is beschikbaar in het Engels, Frans en Nederlands.

Al in de middeleeuwen stond Hasselt bekend om haar fijne lakens, die in binnen- en buitenland werden verkocht. In 1536 waren er 200 meesterwevers. Door de toenemende concurrentie verloor de textielproductie echter aan belang vanaf de tweede helft van de 15e eeuw.

De continuïteit tussen de textielproductie van toen en de modestad van nu zit vooral in het product, fijn geweven laken in het verleden en de mode van vandaag. Terwijl de mensen vroeger vooral in de productie werkten, zijn ze tegenwoordig vooral bezig met het ontwerp of de presentatie van de mode. Omdat Hasselt een winkelstad is, speelt de handel nog steeds een belangrijke rol.

De term ‘modestad’ (3-sterrenmodus) gaat verder dan alleen een beschrijving van de stad Hasselt: via de term construeren we een beeld van de ruimte. Zo staat er ook op de pagina van het Modemuseum dat het stadsbestuur in 1986 besloot Hasselt te profileren als modestad.

25

Opdracht

Hasselt en mode

  1. Bezoek de website van het Modemuseum in Hasselt ("our history") en beschrijf de ontwikkeling van de textielindustrie uit de middeleeuwen tot de modestad van nu.
  2. Waarom denk je dat Hasselt graag de bijnaam 'modestad' krijgt?

Opdracht

Hasselt en mode

Bezoek de website van het Modemuseum in Hasselt ("our history") en noem 3-5 belangrijke stappen in de ontwikkeling van de textielindustrie uit de middeleeuwen tot de modestad van nu.

Opdracht

Hasselt en mode

  1. Bezoek de website van het Modemuseum in Hasselt ("our history") en beschrijf de ontwikkeling van de textielindustrie uit de middeleeuwen tot de modestad van nu. 
  2. Verklaar in hoeverre het beeld van een ‘modestad’door het stadsbestuur wordt geconstrueerd? 

Taalondersteuning bij element 25

Tips

Op deze website heb je de mogelijkheid om de taal in te stellen. 

Vind je het moeilijk om de inhoud te begrijpen, verander dan de taal naar je moedertaal. 

Maak aantekeningen en probeer deze dan met een online woordenboek, bijvoorbeeld dict.cc, DeepL of Linguee naar de doeltaal te vertalen.

Als je ooit moet werken met websites die zelf geen taalkeuze bieden, zijn er browsers (zoals Google Chrome) met een vertaalfunctie. 
Instructie: Gebruik deze hulpmiddelen alleen als je op geen enkele andere manier verder kan. Deze vertaalfunctie is niet altijd nuttig en soms zelfs verkeerd. Toch kan het je helpen om de algemene inhoud te begrijpen.

Info voor docenten

Video’s over de "Wollroute" (DE/FR/NL)

De volgende video over de Wollroute is beschikbaar in de drie talen. Als je er met je groep aan wilt werken, vind je de link naar de bron rechtsonder achter het symbool '§'.

1. Wollroute in de Euregio Maas-Rhein (DE)

Wollroute Euregio Maas-Rhein. Der Film.
§

2. Route de la Laine Euregio Meuse-Rhin (FR)

Route de la Laine Euregio Meuse-Rhin FR
§

3. Wollroute Euregio Maas-Rijn (NL)

Wolroute Euregio Maas-Rijn NL
§
Wollroute in der Euregio Maas-Rhein (NL)
26

Uitbreiding

‘De waardijns van het Amsterdamse lakenbereidersgilde’ door Rembrandt

Die Vorsteher der Tuchmacherzunft, Gemälde von Rembrandt van Rijn
§

Auteur: Rembrandt

https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?search=Vorsteher+der+Tuchmacherzunft&title=Special:MediaSearch&type=image

PD

Het schilderij "De waardijns van het Amsterdamse lakenbereidersgilde" uit 1662 van Rembrandt van Rijn. Bevindt zich in het Rijksmuseum in Amsterdam. 

De leden van het lakenmakersgilde hadden een enorme sociale en economische invloed. Enerzijds wordt dit duidelijk door het feit dat portretten duur waren en meestal aan belangrijke sociale figuren voorbehouden waren. Anderzijds wordt dit benadrukt door de keuze van de kunstenaar, want Rembrandt van Rijn was tijdens zijn leven al een gevierd kunstenaar. Het schilderij toont de leiders van het Amsterdamse lakenmakersgilde tijdens een vergadering. Tot 1778 hing dit in opdracht gemaakte werk in het Staalhof, het hoofdkantoor van het gilde, waar de hoge kwaliteit van de stoffen werd gewaarborgd. Sinds 1909 wordt het schilderij tentoongesteld in de speciaal genoemde Staalmeesterszaal van het Rijksmuseum in Amsterdam.

Beluister de bovenstaande tekst als audio
§ PD

Opdracht

Denk aan invloedrijke beroepen in jouw regio die in deze tijd een tegenhanger vormen voor de lakenmakers van toen. Motiveer je antwoord!

4. Structurele verandering

27
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Het model van Fourastié laat zien dat de aandelen van de economische sectoren sinds 1800 sterk zijn veranderd.

De voorbeelden van de structurele verandering in Luik en Hasselt en de twee voorgestelde projecten zijn exemplarisch voor de hele Euregio Maas-Rijn. Ze laten zien hoe de economische oriëntatie van de regio's in de loop der tijd is veranderd.

  • Mijnbouw, landbouw, bosbouw en visserij worden gerekend tot de primaire economische sector, die de grondstoffen voor producten voorziet.
  • In de productiesector worden de grondstoffen verwerkt. Deze economische sector wordt de secundaire sector genoemd.
  • In de tertiaire sector wordt niets geproduceerd. Hier worden diensten verleend. Voorbeelden hiervan zijn naar de kapper gaan, goederen verkopen of administratie.

Soms maken we ook nog een onderscheid tussen de tertiaire en quartaire sector. Hieronder vallen dienstverlenende beroepen, die speciale intellectuele eisen stellen en waarvoor iemand meestal gestudeerd moet hebben. Typische beroepen in de quartaire sector zijn artsen of professoren.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§ PD

Info voor docenten

Over de volgende opdracht

De afname van het belang van de kolen- en staalindustrie in de tweede helft van de 20e eeuw is duidelijk te zien. Op dit punt dient de niet geheel duidelijke indeling van de mijnbouw (bij de eerste of de tweede economische sector) besproken te worden.

Alibaba is een typische vertegenwoordiger van de tertiaire sector.

In Hasselt kan je ook een verschuiving van banen van de secundaire naar de tertiaire sector zien.

Terwijl de structurele verandering in Luik eerder een breuk vormt, kan je in Hasselt continuïteiten waarnemen. Indien nodig, kan worden gesteld dat de monostructuur van de kolen- en staalindustrie tot problemen leidde, terwijl in Hasselt niet dezelfde impact te zien is door een wat meer gediversifieerde economie.

Naar deze opdracht kan opnieuw worden verwezen tijdens hoofdstuk 4.3. Terwijl de banen in de bruinkoolwinning zich voornamelijk in de primaire en secundaire sector bevinden, is het onderzoekscentrum in Jülich een voorbeeld van gekwalificeerde banen in de tertiaire sector (quartaire sector).

De opdracht dient om de besproken voorbeelden toe te wijzen aan het model van Fourastié. Vervolgens worden op verschillende niveaus vragen gesteld, die aan het eind van het hoofdstuk klassikaal kunnen worden besproken.

28

Opdracht

Economische sectoren in verandering

  1. Plaats de volgende voorbeelden uit het hoofdstuk in het model van Fourastié:
    • de mijnbouw rond Luik in de 19e eeuw
    • de kolen- en staalindustrie in de omgeving van Luik rond 1950
    • het distributiecentrum van Alibaba nabij Luik in 2022
    • het Modemuseum van Hasselt in 2022
  2. Verklaar deze toewijzing. 

Opdracht

Verandering van economische sectoren

Sleep de foto’s naar de juiste plaats. Voor één sector zijn er twee foto’s. Controleer daarna je oplossing.

Opdracht

Economische sectoren in verandering

  1. Plaats de volgende voorbeelden uit het hoofdstuk in het model van Fourastié:
    • de mijnbouw rond Luik in de 19e eeuw
    • de kolen- en staalindustrie in de omgeving van Luik rond 1950
    • het distributiecentrum van Alibaba nabij Luik in 2022
    • het Modemuseum van Hasselt in 2022
  2. Verklaar deze toewijzing.
  3. Hoofdstuk 4.5 gaat over het toerisme in de Euregio Maas-Rijn. Plaats de toeristische banen in het model.
  4. Als je al aan hoofdstuk 4.3 hebt gewerkt: verklaar de verandering van banen aan de hand van dit hoofdstuk.
29

Verdieping

Structurele verandering vandaag in de regio Aken

In haar ‘Visie 2038’ gaat de regio Aken dieper in op de structurele veranderingen in de regio van vandaag. Gedetailleerde informatie is te vinden in de rubriek ‘Downloads’ in de rechterbalk.

5. Transfer: Structurele verandering in het Rheinisches Revier (Rijnlands bruinkoolgebied)

30

In dit hoofdstuk heb je aan de hand van ruimtelijke voorbeelden uit België gezien hoe de economische structuur in de loop der tijd is veranderd. Natuurlijk gebeuren structurele veranderingen ook op andere plaatsen in de Euregio Maas-Rijn, bijvoorbeeld in het Rheinisches Revier (Rijnlands bruinkoolgebied).

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
31
§

© Philip Drießen

http://www.philipdriessen.com

Arrc
1/5 -

De dagbouwmijn van Hambach (D) op de grens van de Euregio Maas-Rijn.

§

© Philip Drießen

http://www.philipdriessen.com

Arrc
2/5 -

Dabouw Hambach (D), uitzicht in de richting van Morschenich.

§

Auteur: Raimund Piening

PDBY
3/5 -

In het Rheinisches Revier (Rijnlands bruinkoolgebied) zal waarschijnlijk nog tot 2030 bruinkool worden gewonnen in dagbouwmijnen.

§

Auteur: Raimund Piening

PDBY
4/5 -

Uit de gewonnen bruinkool wordt elektriciteit opgewekt.

Übersichtskarte des Rheinischen Reviers
§

Auteur: Thoroe (Thomas Römer)

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rheinisches_Braunkohlerevier_DE.png#/media/File:Rheinisches_Braunkohlerevier_DE.png

Cc2BYSA
5/5 -

Het einde van de dagbouw zal leiden tot ingrijpende, structurele veranderingen.

Info voor docenten

Over de volgende opdracht

De volgende opdracht is een transferopdracht die in het kader van een spiraalvormig leerplan opnieuw kan worden aangehaald wanneer aan het vorige subhoofdstuk wordt gewerkt. Het is een ruimtelijke transfer waarbij structurele verandering moet worden verduidelijkt aan de hand van het voorbeeld van het Rheinisches Revier (Rijnlands bruinkoolgebied).

In de 1-sterrenmodus is het de bedoeling structurele verandering te beschrijven. De bruinkoolwinning en de opwekking van elektriciteit uit steenkool zorgde voor veel banen. Deze verdwenen echter geleidelijk. Het voorbeeld van het onderzoekscentrum in Jülich laat zien dat er nieuwe banen ontstaan op het gebied van onderzoek naar toekomstige technologieën (waterstofcluster) (d.w.z. in de quartaire economische sector).

Gelijkenissen met het voorbeeld van Luik zijn het grote belang van de steenkoolwinning en de afbouw daarvan. De verschillen liggen in het tijdstip van de structurele verandering. Terwijl de transitie in Luik grotendeels is afgerond, staat deze verandering in het Rheinisches Revier (Rijnlands bruinkoolgebied) voor de deur. De website Strukturwandel Rheinisches Revier geeft aan dat structurele verandering hier wordt gepland en dat overheidssteun wordt voorzien.

32

Opdracht

Transferopdracht: Het Rheinisches Revier (Rijnlands bruinkoolgebied)

  1. Beschrijf de structurele verandering van de economie aan de hand van het voorbeeld van het Rheinisches Revier (Rijnlands bruinkoolgebied).
  2. Licht de gelijkenissen en verschillen met de structurele verandering in Luik toe. 

Instructie:
Als je meer informatie nodig hebt, bezoek dan de website Strukturwandel Rheinisches Revier.

Opdracht

Transferopdracht: Het Rheinisches Revier (Rijnlands bruinkoolgebied)

Beschrijf de structurele verandering van de economie aan de hand van het voorbeeld van het Rheinisches Revier (Rijnlands bruinkoolgebied). 

Instructie:
Als je meer informatie nodig hebt, bezoek dan de website Strukturwandel Rheinisches Revier.

6. Uitbreiding over het thema "structurele verandering"

33

De Euregio Maas-Rijn biedt talrijke buitenschoolse leerplekken om met de leerlingen structurele verandering te ervaren, te verkennen en te onderzoeken.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
34
Provincie Limburg (B) Regio Aken Provincie Luik Zuid-Limburg
Exponate im Modemuseum Hasselt
§

Auteur: Vaimidhoe

https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?search=modemuseum+hasselt&title=Special:MediaSearch&type=image

Cc4BYSA

Modemuseum Hasselt

In het Modemuseum Hasselt vertellen 18.000 tentoonstellingsstukken de internationale en regionale modegeschiedenis. Eveneens vertegenwoordigd zijn ontwerpers met Limburgse roots, zoals Raf Simons en Martin Margiela. Met hun unieke kijk op kleding en accessoires het bekende herontdekken en de aandacht van alle toeschouwers trekken op de catwalk.

Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
§

Auteur: ArthurMcGill

https://de.wikipedia.org/wiki/Datei:Zinkh%C3%BCtter_Hof,_Stolberg_(8).JPG

Cc3BY

Zinkhütter Hof

Het Zinkhütter Hof in Stolberg (D) is een interactief museum: Vanuit verschillende perspectieven (arbeiders, ondernemers, weldoeners, wetenschappers) werken leerlingen in groepjes de structurele verandering in de regio Aken uit.

Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
§

Auteur: Klaus Nahr

https://commons.m.wikimedia.org/w/index.php?search=La+Maison+de+la+M%C3%A9tallurgie+et+de+l%27Industrie+de+Li%C3%A8ge&title=Special:MediaSearch&type=image

Cc2BYSA

Huis van de Metallurgie en Industrie van Luik (MMIL)

Het Huis van de Metallurgie en Industrie van Luik (MMIL) geeft inzicht in het industriële verleden van Luik. Opgericht in 1848 door de gebroeders Dothée, vertelt het Huis de geschiedenis van de industrie die het stadsbeeld van Luik heeft gevormd. 

Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
§

© Mit freundlicher Genehmigung der Steenkolenmijn Valkenburg

https://steenkolenmijn.nl/

Arrc

Steenkolenmijn Valkenburg

De laatste toegankelijke kolenmijn van Nederland is de Steenkolenmijn Valkenburg. Het mijnbouwsysteem is levensecht dankzij de aanwezigheid van vele oude machines die vroeger werden gebruikt. De hele mijn is barrièrevrij en toegankelijk met honden.

Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
Provincie Limburg (B) Regio Aken Provincie Luik Zuid-Limburg

Taalondersteuning bij element 34

Tips

Op websites heb je vaak de mogelijkheid om de taal in te stellen. Vind je het moeilijk om de inhoud te begrijpen, verander dan de taal naar je moedertaal. 

Maak aantekeningen en vertaal deze dan met een online woordenboek, bijvoorbeeld dict.cc, DeepL of Linguee naar de doeltaal.

Als de website zelf geen taalkeuze biedt, zijn er browsers (zoals Google Chrome) met een vertaalfunctie.

Instructie: 
Gebruik deze hulpmiddelen alleen als je op geen enkele andere manier verder kan. Deze vertaalfunctie is niet altijd nuttig en soms zelfs verkeerd. Toch kan het je helpen om de algemene inhoud te begrijpen.

35

Opdracht

SWOT-analyse

Een SWOT-analyse kan gebruikt worden om de sterke en zwakke punten van mensen, bedrijven of zelfs landen te onderzoeken. Het begrip staat voor Strengths (sterktes), Weaknesses (zwaktes), Opportunities (kansen) en Threats (bedreigingen).

  1. Noteer de sterkes en zwaktes, kansen en bedreigingen van de Euregio Maas-Rijn vanuit jouw perspectief.
  2. Beschrijf twee ontwikkelingsgebieden voor de Euregio Maas-Rijn.
    Ga daarbij als volgt te werk:
    1. kies uit de kansen twee thema's die volgens jou potentieel hebben voor toekomstige ontwikkeling.
    2. Beschrijf in detail hoe deze thema's ontwikkeld moeten worden door er sterktes, zwaktjes en bedreigingen aan te koppelen.
      De beschrijving kan er als volgt uitzien:
      "Ik denk dat de culturele sector meer ontwikkeld zou moeten worden, omdat er niet zoveel geld voor nodig is in vergelijking met andere sectoren (bedreigingen) en veel mensen in de Euregio meerdere talen spreken (sterktes). Ik vind ook dat dit gebied nog veel te weinig benut wordt om mensen met elkaar in contact te brengen."