2.4 Weer en klimaat

Seite Bearbeiten Anmelden
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
Op welk niveau wilt u het hoofdstuk uitwerken?
★ ★ ★

2.4 Weer en klimaat

1

Weer en klimaat: twee begrippen die je in het dagelijks leven op veel verschillende manieren tegenkomt. Via het nieuws, de krant of een weerapp op onze smartphone leren we wat voor weer het de komende dagen wordt. En ook de term klimaat - meestal met betrekking tot klimaatverandering - is alomtegenwoordig in het nieuws.

In dit hoofdstuk leer je belangrijke basisprincipes over weer en klimaat, wat de huidige weersituatie is in de Euregio Maas-Rijn (EMR), hoe de begrippen weer en klimaat van elkaar kunnen worden onderscheiden en, in het laatste deel, alles over klimaatverandering en welke gevolgen we in de Euregio Maas-Rijn mogen verwachten door de opwarming van de aarde.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Taalhulp

Voor het gehele hoofdstuk

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

In dit hoofdstuk leer je veel verschillende begrippen kennen die met dit onderwerp te maken hebben. Vul tijdens het hoofdstuk de mindmap aan (bijvoorbeeld met verschillende weersomstandigheden, redenen voor klimaatverandering, enz.). Je mag ook tekeningen/afbeeldingen toevoegen om de termen nog beter te kunnen onthouden.

Om een mindmap te maken, kun je bijvoorbeeld ‘TeamMapper’ gebruiken.

Tutorial: TeamMapper

Info voor docenten

Overzicht (didactische toegang, doelen, competenties)

Algemene opmerkingen over het hoofdstuk

De begrippen ‘klimaat’ en ‘weer’ beïnvloeden het dagelijks leven van de leerlingen. Of het nu gaat om het weer in de regio eventjes snel te ‘checken’ of om het lezen van de krantenkoppen over klimaatverandering. Doordat de termen op het eerste gezicht vaak precies synoniemen zijn, is het belangrijk om ze van elkaar te kunnen onderscheiden. In het volgende hoofdstuk is dit zeker een belangrijk aspect. Het hoofdstuk biedt dynamische kaarten die met intervallen van 5 minuten worden bijgewerkt dankzij de actuele gegevens van de meteorologische diensten. Uw leerlingen kunnen zo hun eigen waarnemingen aanvullen met actuele, dynamische kaarten.

Doelstellingen & Competenties

Het hoofdstuk is gericht op het verwerven van basiskennis over het klimaat en het weer met een focus op de Euregio Maas-Rijn. Eerst krijgen de leerlingen meer info over de meteorologische en klimatologische termen evenals hun definitie en toepassing om deze te kunnen gebruiken om regionale fenomenen te beschrijven. Na dit hoofdstuk kunnen de leerlingen een onderscheid maken tussen de begrippen weer en klimaat, klimaat- en weerelementen benoemen, ze gebruiken om de huidige toestand van de atmosfeer te beschrijven (een weerbericht schrijven met vaktaal), de EMR indelen in het wereldwijde klimaatsysteem en regionale kenmerken verklaren (bijv. door topografie). Verder kunnen de leerlingen oorzaken van klimaatverandering benoemen, waaronder regionale oorzaken binnen de EMR, en de gevolgen van wereldwijde temperatuurveranderingen voor de EMR uitleggen.

Structuur van het hoofdstuk

  1. Eerst worden de begrippen ‘weer’ en ‘klimaat’ via definities van elkaar onderscheiden, met als ondersteuning voorbeelden van krantenkoppen uit lokale dagbladen van de Euregio Maas-Rijn.
  2. Het volgende deel van het hoofdstuk gaat over de karakterisering van het weer. Hierbij gaan we over naar de Euregio Maas-Rijn door middel van een beschrijving van de huidige weersomstandigheden in de Euregio Maas-Rijn aan de hand van waarnemingen en actuele weerkaarten.
  3. Het derde deel behandelt de klimatologische omstandigheden van de Euregio Maas-Rijn. Daarbij worden eerst natuurlijke klimaatfactoren uitgelegd en wordt de Euregio Maas-Rijn ingedeeld in het klimaatsysteem met behulp van de klimaatclassificatie van Köppen-Geiger. De leerlingen kennen de oorzaken van de klimaatomstandigheden in de Euregio Maas-Rijn en beschrijven het klimaat van de regio aan de hand van klimaatdiagrammen.
  4. Het laatste deel van het hoofdstuk gaat over klimaatverandering in de Euregio Maas-Rijn. De leerlingen leggen de oorzaken van de klimaatverandering uit en bespreken ook de oorzaken binnen de Euregio Maas-Rijn (wieg van de industrialisatie van continentaal Europa, enz.). Vervolgens worden de gevolgen van klimaatverandering voor de Euregio Maas-Rijn beschreven.

Basisconcepten

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc


1. Weer en klimaat - twee begrippen?!

De atmosfeer

2

Weer en klimaat ontstaan boven het aardoppervlak, in de atmoseer. De atmosfeer kan worden gezien als een omhulsel van lucht dat onze hele aarde omringt. Het bestaat voornamelijk uit de gassen stikstof en zuurstof. Ze begint direct aan het aardoppervlak en eindigt op een hoogte van zo’n 1000 kilometer, dus nog veel hoger dan de hoogte waarop vliegtuigen vliegen. De hoogste laag van de atmosfeer noemen we de exosfeer. Het is echter niet mogelijk voor mensen om in de exosfeer te overleven zonder ruimtepakken. De temperaturen zijn er te warm of te koud. Levensvriendelijke omstandigheden zijn alleen te vinden in de onderste laag van de atmosfeer, de troposfeer. Deze bevindt zich tot 17 kilometer hoog in de tropen en 7 kilometer hoog aan de polen. De troposfeer is voor ons bijzonder belangrijk. In deze laag vinden de weers- en klimaatgebeurtenissen op onze aarde plaats.

Alle onderlinge relaties die verband houden met de belangrijke begrippen weer en klimaat uit dit hoofdstuk vinden niet plaats in de aarde, maar in de zogenaamde atmosfeer.

De atmosfeer kan worden gezien als een omhulsel van lucht dat onze hele aarde omringt. De atmosfeer bestaat voornamelijk uit de gassen stikstof en zuurstof. Ze begint direct aan het aardoppervlak en eindigt op een hoogte van zo’n 1000 kilometer, dus nog veel hoger dan de hoogte waarop vliegtuigen vliegen.

Mensen kunnen alleen overleven in de onderste laag van de atmosfeer, de troposfeer. De troposfeer staat centraal in dit hoofdstuk. In deze laag vinden de weers- en klimaatgebeurtenissen op onze aarde plaats.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Grafiek: De structuur van de atmosfeer

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Het diagram laat zien uit welke lagen de atmosfeer bestaat en welke objecten en fenomenen in deze lagen te vinden zijn.

Taalondersteuning bij element 2

Verklaring van woorden

  • Gas: Gas is een van de drie aggregatietoestanden (vast, vloeibaar en gasvormig). Je kent regen (vloeibaar) en sneeuw (vast), we ademen bijvoorbeeld gasvormig water uit. Dat is het resultaat als vloeibaar water wordt verhit en verdampt, maar in tegenstelling tot vast en vloeibaar water kunnen we gasvormig water niet zien.
  • atmosfeer: gasvormig omhulsel, bijvoorbeeld rond planeten zoals de aarde, dat uit verschillende lagen bestaat → voorbeelden uit de tekst: exosfeer, troposfeer

weer- en klimaatelementen

3
§

https://pixabay.com/de/photos/laterne-lampe-gartenlampe-4809820/

Pixabay.com - Lizenz
1/3 -

Weer met neerslag in de vorm van sneeuw

§

https://pixabay.com/de/photos/wolken-himmel-atmosph%C3%A4re-49520/

Pixabay.com - Lizenz
2/3 -

Weer met lichte bewolking

§

https://unsplash.com/de/fotos/WtwSsqwYlA0

Unsplash.com - Lizenz
3/3 -

Weer met stormachtige wind

"Vandaag verwachten we goed weer in Aken." Dit zou de openingszin kunnen zijn van het weerbericht van een lokale radiozender. Wat betekent ‘goed weer’ eigenlijk? 

Doorgaans verwijst ‘goed weer’ naar de toestand van de atmosfeer op een bepaalde locatie, wanneer er aangename temperaturen heersen, er nauwelijks neerslag (bijvoorbeeld in de vorm van regen of sneeuw) valt, de lucht vrijwel onbewolkt is en de zon vele uren per dag schijnt. Temperatuur, neerslag, bewolking en zonneschijnduur zijn zogenaamde weer- en klimaatelementen. Hiermee is het mogelijk om het weer op een bepaalde plaats te beschrijven.

Weer en klimaat bestaan uit de elementen temperatuur, neerslag, windrichting en -snelheid evenals bewolking. Een gedetailleerde beschrijving van de elementen vind je onder deze tekst.

§

https://pixabay.com/de/photos/laterne-lampe-gartenlampe-4809820/

Pixabay.com - Lizenz
1/3 -

Weer met neerslag in de vorm van sneeuw

§

https://pixabay.com/de/photos/wolken-himmel-atmosph%C3%A4re-49520/

Pixabay.com - Lizenz
2/3 -

Weer met lichte bewolking

§

https://unsplash.com/de/fotos/WtwSsqwYlA0

Unsplash.com - Lizenz
3/3 -

Weer met stormachtige wind

"Vandaag verwachten we goed weer in Aken." Dat is wat het weerbericht zou kunnen zeggen. Wat betekent ‘goed weer’ eigenlijk? ‘Goed weer’ betekent meestal: aangename temperaturen, amper neerslag (bijv. in de vorm van regen of sneeuw), vrijwel geen wolken en nauwelijks wind. Temperatuur, neerslag, bewolking en wind zijn zogenaamde weer- en klimaatelementen. Hiermee is het mogelijk om het weer op een bepaalde plaats te beschrijven. Je vindt een gedetailleerde beschrijving van de verschillende elementen onder deze tekst in het tabblad.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Taalondersteuning bij element 4

Oefening

Welke begrippen horen bij welke overkoepelende begrip? Je kunt deze aspecten ook toevoegen aan je mindmap, met geschikte afbeeldingen.

Samenvatting van klimaat- en weerelementen

4
Temperatuur Neerslag Bewolking Wind
§

https://pixabay.com/de/photos/thermometer-sommer-heiss-hitze-4294021/

Pixabay.com - Lizenz
  • De temperatuur geeft aan hoe warm of hoe koud iets is.
  • Meeteenheid: graad Celsius (°C)
  • Meetinstrument: thermometer
  • De smelttemperatuur (0 °C) en kooktemperatuur (100 °C) van water zijn de vaste punten op de Celsiusschaal
Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
§

https://pixabay.com/de/photos/regen-regentropfen-jahreszeiten-84648/

Pixabay.com - Lizenz
  • Neerslag is water dat meestal uit de wolken op de aarde neerdaalt.
  • Vormen van neerslag: regen, sneeuw, hagel en natte sneeuw
  • Meetinstrument: neerslagmeter
  • Meeteenheid: millimeter (mm): Als er op een plaats bijvoorbeeld 900 mm neerslag per jaar valt, betekent dit dat er 900 l neerslag per vierkante meter per jaar valt.
Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
§

https://pixabay.com/de/photos/wolke-blau-wei%C3%9F-wolkengebilde-1044223/

Pixabay.com - Lizenz
  • Bewolking of de bewolkingsgraad (of: bedekkingsgraad) geeft aan in welke mate de lucht met wolken is bedekt.
  • De mate waarin de lucht bedekt is met wolken wordt meestal beoordeeld door de weerwaarnemer. Tegenwoordig wordt de bewolkingsgraad ook bepaald door speciale sensoren of weercamera's.
  • De bewolking drukken we uit in achtsten. Zo staat 0/8 voor onbewolkt, terwijl 8/8 overeenkomt met een hemel die volledig bewolkt is.
Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
§

https://pixabay.com/de/photos/windrichtung-windsack-wetter-6321763/

Pixabay.com - Lizenz
  • Wind is bewegende lucht in de atmosfeer.
  • De windrichting en windsnelheid zijn nodig om het weer of klimaat te beschrijven.
  • Meetinstrument: windvaan (windrichting), anemometer (windsnelheid)
  • Windrichting: Geeft aan uit welke richting de wind waait. Als de wind uit het zuiden waait, noemen we het een zuidenwind. Als de wind uit het noorden waait, noemen we het een noordenwind.
  • Windsnelheid: Geeft aan hoe snel de wind waait. Meeteenheid: Kilometer per uur (km/u) Een windsnelheid van 0-1 km/u betekent zo goed als geen wind, terwijl windsnelheden van meer dan 70 km/u worden geclassificeerd als een storm of, bij nog hogere snelheden, als een orkaan (ongeveer 120 km/u).
Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
§

https://pixabay.com/de/vectors/kompass-windrose-westen-navigation-3119880/

Pixabay.com - Lizenz

Hoe lees ik de windrichting af?

De windrichting wordt altijd aangegeven als de richting van waaruit de wind vandaan komt. Voorbeeld: Windrichting 180° betekent dat de wind uit het zuiden komt. Dit kun je bepalen met behulp van een windroos (zie afbeelding).

Temperatuur Neerslag Bewolking Wind

Oefening klimaat- en weerelementen

5

Onderscheid tussen de begrippen weer en klimaat

6

Als het buiten regent (neerslag) en de thermometer geeft een temperatuur van 20 °C aan, dan is dat het huidige weer. Het betekent echter niet automatisch dat het klimaat omschreven kan worden als vochtig (vanwege de regen) en warm (vanwege de 20 °C). Als het vele jaren lang bijna elke dag regent, kun je zeggen dat er een vochtig klimaat heerst. Als de temperaturen ook bijna elke dag rond de 20 °C liggen, kan het klimaat voor deze plaats als warm worden omschreven. 

Hier in de EMR verschilt het weer vaak van dag tot dag en in de zomer zijn de temperaturen anders dan in de winter. Hier moeten de meteorologische diensten het weer elke dag zorgvuldig observeren en evalueren. Op basis van alle verzamelde gegevens (ca. 30 jaar verzamelen we nu al gegevens) kan dan het klimaat worden berekend. 

Klimaat is dus de langetermijnwaarneming van het weer.

Weer en klimaat zijn twee begrippen die sterk van elkaar verschillen.

Vooral temperatuur en neerslag zijn belangrijk voor het onderscheid. Als het buiten regent (neerslag) en de thermometer geeft een temperatuur van 20 °C aan, dan is dat het huidige weer. Het betekent echter niet automatisch dat het klimaat van deze plaats als vochtig (vanwege de regen) en warm (vanwege de 20 °C) kan worden omschreven.

Om het klimaat van een plaats te bepalen, moet je het weer gedurende vele jaren waarnemen. Als het vele jaren lang bijna elke dag regent, kun je zeggen dat er een vochtig klimaat heerst. Als de temperaturen ook bijna elke dag rond de 20 °C liggen, kan het klimaat voor deze plaats als warm worden omschreven. Hier in de EMR verschilt het weer vaak van dag tot dag en in de zomer zijn de temperaturen anders dan in de winter. Hier moeten de meteorologische diensten het weer elke dag zorgvuldig observeren en evalueren. Op basis van alle verzamelde gegevens (ca. 30 jaar verzamelen we nu al gegevens) kan dan het klimaat worden berekend.

Het klimaat is dus de langetermijnwaarneming van het weer.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
7
Weer Klimaat
  • Met weer verwijzen we naar de toestand van de atmosfeer op een bepaalde tijd en plaats.
  • Voorbeeld: De temperatuur in het centrum van Aken op 8 april om 11 uur 's ochtends was 8 °C en op dat moment was er geen neerslag.
Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
  • Het klimaat is de gemiddelde waarde van het weer (berekend op basis van waarnemingen van het weer over een periode van >30 jaar).
  • Voorbeeld: In de regio Aken is de gemiddelde jaartemperatuur ca. 9,7 °C. Dit is berekend door de temperatuur 30 jaar lang te observeren en dan de gemiddelde waarde te berekenen. 
Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
Weer Klimaat

Taalondersteuning bij element 7

Oefening

Info voor docenten

Over de volgende opdracht

Verwachte oplossingen 1-stermodus

  1. Verwachte oplossingen: De atmosfeer kan worden omschreven als een omhulsel van lucht dat de hele aarde omringt. Het kan in 5 sferen worden ingedeeld. De troposfeer is de sfeer die begint aan het aardoppervlak en tot zo’n 10 km boven de grond reikt. In de troposfeer vinden de belangrijkste weerprocessen plaats.
  2. De leerlingen maken een tabel en wijzen de eigenschappen aan het respectieve element toe. Alle inhoud die in de tabel moet worden ingevuld, vind je in de woordpuzzel.
  3. Het onderscheid tussen weer en klimaat ligt vooral op het gebied van tijd. Terwijl het weer de huidige toestand weergeeft, wordt het klimaat bepaald door de waarneming over een langere periode (meestal 30 jaar).
  4. Leerlingen koppelen de krantenkoppen aan de begrippen ‘weer’ en ‘klimaat’.
    1. Voor morgen, dinsdag, wordt de warmste dag van het jaar voorspeld. -> Weer
    2. Warme dagen met maxima boven 30 °C zijn in de periode 1991-2020 verdubbeld in vergelijking met de periode 1961-1990. -> Klimaat
    3. In de Euregio Maas-Rijn is de afgelopen decennia een aanzienlijke toename van droogtes waargenomen. -> Klimaat
    4. De regenval van gisteren maakte de boeren in het gebied blij.-> Weer
    5. Autoriteiten waarschuwen volgende week voor stormachtige windstoten in de Euregio Maas-Rijn.-> Weer
    6. Experts waarschuwen dat er tegen 2050 aanzienlijk meer stormen en orkanen kunnen zijn.-> Klimaat
  5. De leerlingen gaan op zoek naar andere krantenkoppen over de onderwerpen ‘weer’ en ‘klimaat’ en bespreken op basis van hun verworven kennis of de krantenkoppen eerder bij het begrip ‘weer’ of het begrip ‘klimaat’ horen.

Verwachte oplossingen 2-sterrenmodus

2. Oplossing wordt door het interactieve H5P-element gegeven: anemometer, °C, thermometer, neerslagmeter, mm, 0/8, km/u

8

Opdrachten Weer en klimaat- twee begrippen?!

Atmosfeer, weer- en klimaatelementen, onderscheid tussen de begrippen

1. Beschrijf de structuur van de atmosfeer en noem de laag van de atmosfeer waarin het weer zich afspeelt.

2. Wijs het juiste meetinstrument of de juiste eenheid toe aan het klimaat- of weerelement (interactief element onder de opdrachten).

3. Beschrijf het onderscheid tussen weer en klimaat in je eigen woorden.

4. Wijs de koppen onder deze opdracht toe aan het begrip weer of klimaat.

5. Verzamel over dit onderwerp andere nieuwsberichten of krantenkoppen uit lokale kranten. Bespreek of ze meer te maken hebben met het begrip weer of het begrip klimaat.

Tutorial: Operatoren

1. Beschrijf de structuur van de atmosfeer en noem de laag van de atmosfeer waarin het weer zich afspeelt.

2. Maak een tabel met de 5 weer- en klimaatelementen. Noem de bijbehorende meetinstrumenten en eenheden. De antwoorden zijn verborgen in het letterrooster onder deze opdracht.

3. Beschrijf het onderscheid tussen weer en klimaat in je eigen woorden.

4. Wijs de koppen onder deze opdracht toe aan het begrip weer of klimaat.

5. Verzamel over dit onderwerp andere nieuwsberichten of krantenkoppen uit lokale kranten. Bespreek of ze meer te maken hebben met het begrip weer of het begrip klimaat.

Tutorial: Operatoren

2. Weer in de Euregio Maas-Rijn

Meteorologische diensten

9

Uitbreiding

Bevoegde meteorologische diensten voor de Euregio Maas-Rijn

10
§

https://de.m.wikipedia.org/wiki/Datei:Deutscher_Wetterdienst_Offenbach_01.jpg

Cc3BYSA
1/3 -

Deutscher Wetterdienst (DWD)

§

https://en.wikipedia.org/wiki/File:Photoffice.jpg

Cc3BYSA
2/3 -

Koninklijk Meteorologisch Instituut van België (KMI)

§

https://de.wikipedia.org/wiki/Koninklijk_Nederlands_Meteorologisch_Instituut#/media/Datei:FS_IMG_8907_KNMI.jpg

Cc4BYSA
3/3 -

Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI)

In elk land zijn bepaalde overheidsinstellingen verantwoordelijk voor de waarneming van het weer. In de drie landen van de Euregio Maas-Rijn zijn dit de Deutscher Wetterdienst (DWD), het Koninklijk Meteorologisch Instituut van België (KMI) en het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI). Naast het waarnemen en voorspellen van het weer is het ook hun taak om langetermijnwaarnemingen te documenteren. De meteorologische diensten behoren dus ook tot degenen die veranderingen over een lange periode waarnemen en het klimaat van een plaats beoordeelt evenals hoe deze verandert.

Deze drie instellingen stellen niet alleen actuele weergegevens ter beschikking aan kranten en televisie. Het is ook mogelijk om deze weergegevens zelf op te zoeken. Onderaan deze tekst vind je weerkaarten met de huidige toestand van de beschreven weerelementen (temperatuur, neerslag, wind en bewolking) voor de EMR. Instructie: Bewolking kan ook worden beschouwd als een effect van de andere drie weerelementen, wat bijvoorbeeld in Nederland meestal het geval is.

Elk land heeft zijn eigen overheidsinstellingen die verantwoordelijk zijn voor de waarneming van en de berichtgeving over het weer. In de drie landen van de EMR zijn dit de Deutscher Wetterdienst (DWD), het Koninklijk Meteorologisch Instituut van België (KMI) en het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI).

Deze drie instellingen stellen niet alleen actuele weergegevens ter beschikking aan kranten en televisie, maar het is ook mogelijk om deze weergegevens zelf op te zoeken. Onderaan deze tekst vind je weerkaarten met de huidige toestand van de beschreven weerelementen (temperatuur, neerslag, wind en bewolking) voor de EMR.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Het huidige weer in de Euregio Maas-Rijn

Weerkaarten van de Deutscher Wetterdienst

11
Actuele temperaturen Huidige neerslag Actuele windrichting en -snelheid Actuele bewolking

De kaart toont de actuele temperaturen in Duitsland en Nederland. De grens van de EMR is aangeduid ter oriëntatie. Helaas kunnen we de Belgische temperaturen niet op deze kaart laten zien, je kunt ze vinden via deze link.

Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

De kaart toont de hoeveelheid neerslag in de afgelopen 24 uur. De eenheid die hiervoor wordt gebruikt, is millimeter neerslag per vierkante meter, dus mm/m2. Onderaan de kaart kun je in de legenda zien welke kleur voor welke hoeveelheid neerslag staat. De vorm van de neerslag (bijv. regen of sneeuw) kun je vinden op de website van de DWD.

Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
§ PD

mm/m2 in de afgelopen 24 uur

De kaart toont de actuele windomstandigheden in Europa. De grens van de EMR is aangeduid ter oriëntatie. Als je op een pijl klikt, kun je de windrichting en windsnelheid achterhalen. Gebruik de windroos uit de beschrijving van klimaat- en weerelementen om de windrichting correct te interpreteren.

Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

De kaart toont de actuele bewolking. De grens van de EMR is aangeduid ter oriëntatie. 

Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

bron: Deutscher Wetterdienst

Tutorial: GIS-Viewer

bron: Deutscher Wetterdienst

Tutorial: GIS-Viewer

bron: Deutscher Wetterdienst

Tutorial: GIS-Viewer

bron: Deutscher Wetterdienst

Tutorial: GIS-Viewer

Actuele temperaturen Huidige neerslag Actuele windrichting en -snelheid Actuele bewolking

Info voor docenten

Over de volgende opdracht

Verwachte oplossingen 1-stermodus

Individuele oplossing: Bij deze opdracht moeten de leerlingen de volgende weerelementen zelf waarnemen: actuele bewolking, actuele neerslag en actuele temperatuur. De elementen bewolking en neerslag kunnen worden waargenomen. De actuele temperatuur kan worden geschat of op het schoolplein kunnen de leerlingen een thermometer gebruiken en er de temperatuur van aflezen. Leerlingen maken aantekeningen en gebruiken deze om vervolgens een weerbericht op te nemen met behulp van de functie onder de opdracht.

Verwachte oplossingen 2-sterrenmodus

1. Individuele oplossing: Bij deze opdracht moeten de leerlingen de volgende weerelementen zelf waarnemen: actuele bewolking, actuele neerslag, actuele windsnelheid en actuele temperatuur. De elementen bewolking en neerslag kunnen worden waargenomen. De actuele temperatuur en windsnelheid kunnen worden geschat. Voor de temperatuur kunnen de leerlingen op het schoolplein een thermometer gebruiken en er de temperatuur van aflezen. De leerlingen maken aantekeningen en schrijven dan een kort verslag over de actuele weersomstandigheden.

2. Individuele oplossing: De leerlingen hebben de actuele weerkaarten nodig om deze opdracht op te lossen. Op basis van de windrichting en de neerslagradar kunnen ze voorspellen of er die dag nog neerslag zal vallen. Zo kunnen ze beoordelen of het voor de inwoners van de Euregio Maas-Rijn zinvol is om een paraplu mee te nemen. 

Verwachte oplossingen 3-sterrenmodus

1 en 2. zie Verwachte oplossingen 2-sterrenmodus

3. Individuele oplossing: De leerlingen stellen een uitgebreid weerbericht op voor de Euregio Maas-Rijn. Hiervoor hebben ze alle aangeboden weerkaarten nodig, omdat dit de enige manier is om alle weerelementen in hun weerbericht op te nemen. 

12

Opdracht

Het weer in de Euregio Maas-Rijn

1. Beschrijf de actuele weersomstandigheden in je woonplaats aan de hand van je waarneming en vul het aan met behulp van de informatie uit bovenstaande weerkaarten.

2. "De inwoners van de Euregio Maas-Rijn moeten vandaag hun paraplu meenemen." Evalueer deze uitspraak in een kort verslag. Met name de weerkaarten ‘neerslag’ evenals ‘windrichting en -snelheid’ zullen je helpen bij het schrijven van het weerbericht.

Tutorial: Operatoren

Opdracht

Het weer in de Euregio Maas-Rijn

Beschrijf de actuele weersomstandigheden in je woonplaats aan de hand van je waarneming en vul het aan met behulp van de informatie uit bovenstaande weerkaarten. Maak een korte audio-opname voor een lokale radiozender. Je vindt de button om de audio-opname te starten onder deze opdracht.

Tutorial: Operatoren

Opdracht

Opdrachten:

1. Beschrijf de actuele weersomstandigheden in je woonplaats aan de hand van je waarneming en vul het aan met behulp van de informatie uit bovenstaande weerkaarten.

2. "De inwoners van de Euregio Maas-Rijn moeten vandaag hun paraplu meenemen." Evalueer deze uitspraak. 

3. Licht in een weerbericht het actuele weer in de Euregio Maas-Rijn toe voor een dagblad. De volgende weer- en klimaatelementen moeten erin worden opgenomen:

  • Temperatuur
  • Neerslag
  • Windrichting en windsnelheid
  • Bewolking

Tutorial: Operatoren

3. Het Klimaat in de Euregio Maas-Rijn

13

Volgens geografische coördinaten ligt de Euregio Maas-Rijn op ongeveer 50° noorderbreedte. De breedtegraad of geografische positie van een regio of plaats heeft een grote invloed op het klimaat. Naast de ligging op 50° noorderbreedte wordt het klimaat van de Euregio Maas-Rijn beïnvloed door andere zogenaamde klimaatfactoren, zoals de ligging ten opzichte van de zee, de topografische hoogte en de bodembedekking.

Je kunt de natuurlijke klimaatfactoren die het klimaat van een plaats beïnvloeden in detail uitwerken onder deze tekst.

Tutorial: Woordenlijst

De Euregio Maas-Rijn ligt op ongeveer 50° noorderbreedte. Hoe hoger de breedtegraad, hoe verder een gebied van de evenaar (0°) af ligt. Dit heeft een grote invloed op het klimaat. Naast de ligging op de 50e breedtegraad wordt het klimaat van de Euregio Maas-Rijn door heel wat andere factoren bepaald. Naast de geografische breedtegraad omvatten de zogenaamde klimaatfactoren ook de ligging ten opzichte van de zee, de topografische hoogte en de bodembedekking.

Je kunt de natuurlijke klimaatfactoren die het klimaat van een plaats beïnvloeden in detail uitwerken onder deze tekst. 

Tutorial: Woordenlijst

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Interactieve kaart: Klimaatzones

14

Klimaatzones van de aarde

Tutorial: GIS-Viewer

Interactie: natuurlijke klimaatfactoren

15

Klimaatdiagrammen van de Euregio Maas-Rijn

16

Klimaatdiagrammen zijn diagrammen die de twee klimaatelementen temperatuur en neerslag van een plaats weergeven. Onder deze tekst vind je klimaatdiagrammen van belangrijke plaatsen in de Euregio Maas-Rijn. Een uitgebreide beschrijving van welke informatie klimaatdiagrammen geven en hoe je ze kunt lezen en analyseren vind je in hoofdstuk 6.6 Werken met diagrammen.

De klimaatdiagrammen geven ook de coördinaten van hun locatie en hun hoogte. De hoogtes worden in het Duits aangegeven met ‘über Normalnull’ (NN), wat ‘boven zeeniveau’ betekent. Hierbij moet je echter voorzichtig zijn: in Duitsland en Nederland ligt het referentieniveau in Amsterdam, terwijl de Belgen als nulpeilhet gemiddelde niveau bij eb in Oostende gebruiken , een stad aan de kust van België. Zo spreken ze dus over ‘meter boven Oostends Peil (m O.P.). En dat ligt 233 cm lager dan het niveau in Amsterdam.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
17
Aken Maastricht Luik Monschau
§

© Digitale Lernwelten GmbH

https://www.dwd.de/DE/leistungen/klimadatendeutschland/mittelwerte/temp_8110_SV_html.html;jsessionid=21A1689292AEAA0981A5EA0B7B3F8283.live11054?view=nasPublication&nn=16102

Arrc

Klimaatdiagram Aken/Duitsland

50° 48' N, 6° 01' E; 231 m boven zeeniveau
Gemiddelde jaartemperatuur 10,0 °C; Totale hoeveelheid neerslag per jaar 914,0 mm

Tutorial: Minimaps

§

© Digitale Lernwelten GmbH

https://www.knmi.nl/klimaat-viewer/grafieken-tabellen/klimaattabellen-per-station/maastricht/klimaattabel_maastricht_1991-2020

Arrc

Klimaatdiagram Maastricht/Nederland

50° 55' N, 5° 47' E; 114 m boven zeeniveau
Gemiddelde jaartemperatuur 10,7 °C; totale hoeveelheid neerslag per jaar 756,8 mm

Tutorial: Minimaps

§

© Digitale Lernwelten GmbH

https://www.meteo.be/resources/climatology/climateCity/pdf/climate_INS62063_9120_nl.pdf

Arrc

Klimaatdiagram Luik/België

50° 38' N, 5° 34' E; 66 m boven zeeniveau
Gemiddelde jaartemperatuur 11,2 °C; totale hoeveelheid neerslag per jaar 853,7 mm

Tutorial: Minimaps

§

© Digitale Lernwelten GmbH

https://www.dwd.de/DE/leistungen/klimadatendeutschland/mittelwerte/nieder_9120_fest_html.html?view=nasPublication

Arrc

Klimaatdiagram Monschau-Kalterberg/Duitsland

50° 31' N, 06° 13' E; 541 m boven zeeniveau
Gemiddelde jaartemperatuur 8,4 °C; totale hoeveelheid neerslag per jaar 1.233 mm

Tutorial: Minimaps

Bronnen: Temperatuur, Neerslag

Aken Maastricht Luik Monschau
18

Het klimaat van een plaats wordt op grotere schaal beïnvloed door de hierboven genoemde factoren (breedtegraad, ligging ten opzichte van de zee, hoogte, bodembedekking). Daarnaast zijn er nog veel meer factoren die het klimaat op kleinere schaal beïnvloeden, zoals op lokaal of nationaal niveau. Onder het uitklapmenu kun je qua schaalniveau zien welke fenomenen het klimaat in de EMR beïnvloeden, naast de bekende factoren.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
19

schaalniveaus

wereldwijd, regionaal, nationaal, lokaal

Alle geografische processen vinden plaats op verschillende schaalniveaus. De volgende indeling van schaalniveaus wordt relatief vaak gebruikt:

  • wereldwijd schaalniveau - heeft betrekking op de hele aarde
  • regionaal schaalniveau - heeft betrekking op grootschalige gebieden van het aardoppervlak
  • nationaal schaalniveau - binnen de grenzen van bepaalde landen
  • lokaal schaalniveau - kleinschalige gebieden van het aardoppervlak


Beluister de bovenstaande tekst als audio
§ PD

Speciale weersverschijnselen in de Euregio Maas-Rijn

20
Westenwindgordel Orografische neerslag en föhn
§

Auteur: Digitale Lernwelten GmbH

Cc4

De westkanten van de continenten liggen in de zogenaamde westenwindgordels als gevolg van de wereldwijde convectiesystemen tussen de geografische breedtes van 40° en 60° op het noordelijk en zuidelijk halfrond. 

De EMR ligt ongeveer op de 50e breedtegraad, dus in het midden van de westenwindgordels. De wind komt hier dus het grootste deel van het jaar van de zee, de Noordzee of de Atlantische Oceaan. Deze frequente winden brengen continu vochtige lucht van de zee naar het land en dus ook regelmatig neerslag naar West-Europa. 

Hoe verder je naar het oosten trekt, hoe minder neerslag er valt. De winden leveren dus een belangrijke bijdrage aan het zeeklimaat en het continentale klimaat.

Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Naast westenwinden zijn er ook van tijd tot tijd winden uit andere richtingen in de Euregio Maas-Rijn, die een föhn-effect kunnen veroorzaken. Als ze de Ardennen en de Hoge Venen verlaten, worden ze natgeregend en drogen ze vervolgens op, waardoor ze een beetje opwarmen. Zo wordt een iets warmere lucht door de Maasvallei via Luik naar Maastricht geleid, waardoor een warmer klimaat ontstaat. De Maasvallei heeft iets minder neerslag dan de aangrenzende regio's van de EMR.

Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
Westenwindgordel Orografische neerslag en föhn
21

Opdracht

Veel zon, veel regen

  1. Duid op de kaart van de EMR het gebied aan waar de meeste regen valt.

  2. Teken de wind op de kaart van de EMR.

  3. Markeer de plaatsen waar wijn bijzonder goed verbouwd kan worden in de EMR.

Info voor docenten

Over de volgende opdracht

Verwachte oplossingen 1-stermodus

2. De EMR ligt in de vochtige gematigde klimaatzone.
5. Het klimaatdiagram van Monschau vertoont de laagste temperaturen gedurende het jaar. Dit kan worden verklaard door de klimaatfactor topografische hoogte. De topografische hoogte van de locatie beïnvloedt de temperatuur: hoe hoger, hoe kouder is doorgaans de regel. 

Verwachte oplossingen 2-sterrenmodus

3. De klimaatzone wordt gekenmerkt door warme zomers en koele winters zonder extreem warme of koude temperaturen. Het hele jaar door valt er regelmatig neerslag in de vorm van regen of sneeuw.  Er zijn vier verschillende seizoenen.
5
. De klimaatdiagrammen verschillen wat betreft de temperatuurverlopen over het jaar. In Monschau is het elke maand kouder dan in Luik. Dit komt doordat Monschau en Luik op een vergelijkbare breedtegraad liggen, maar Monschau ligt echter hoger en heeft dus lagere temperaturen. De neerslag in Monschau is het hele jaar door hoger dan in Luik. Dit komt doordat de vochtige luchtmassa's die van zee komen, afkoelen naarmate ze stijgen. Zo worden ze tegen een bergketen ‘gedrukt’ en dus ‘gedwongen’ om te stijgen. Als de temperatuur onder een bepaald niveau zakt, condenseert een deel van het vocht en ontstaan er wolken. Als de lucht ‘gedwongen’ wordt om verder te stijgen, worden de condensatiedruppels groter: zo ontstaat een zogenaamde stijgingsregen. De neerslag in Monschau is daarom hoger. 

Verwachte oplossingen 3-sterrenmodus

5
. Het klimaatdiagram links bevindt zich op grotere hoogten (koelere temperaturen, meer neerslag door opstijgende regen), het klimaatdiagram rechts bevindt zich op lagere hoogten in de EMR (hogere temperaturen).

Monschau en Luik liggen op een vergelijkbare breedtegraad, maar Monschau ligt echter hoger en heeft dus lagere temperaturen. De neerslag in Monschau is het hele jaar door hoger dan in Luik. Dit komt doordat de vochtige luchtmassa's die van zee komen, afkoelen naarmate ze stijgen. Zo worden ze tegen een bergketen ‘gedrukt’ en dus ‘gedwongen’ om te stijgen. Als de temperatuur onder een bepaald niveau zakt, condenseert een deel van het vocht en ontstaan er wolken. Als de lucht ‘gedwongen’ wordt om verder te stijgen, worden de condensatiedruppels groter: zo ontstaat een zogenaamde stijgingsregen. De neerslag in Monschau is daarom hoger.

6. Totaal aantal windsnelheden per jaar en totaal aantal zonuren per jaar.

22

Opdracht

Klimaat in de Euregio Maas-Rijn

  1. Situeerde Euregio Maas-Rijn op de wereldkaart. Gebruik hiervoor de wereldkaart onder deze opdracht, waarop de klimaatzones van de aarde zijn aangegeven. Je kunt in- en uitzoomen op de kaart.
  2. Noem de klimaatzone waarin de Euregio Maas-Rijn zich bevindt.
  3. Beschrijf de belangrijkste kenmerken van deze klimaatzone. Bekijk de klimaatdiagrammen in element 17.
  4. Links het klimaatdiagram van Luik en rechts dat van Monschau. Verklaar de verschillen in de temperatuur- en neerslagcurves. (Let op: de tweede y-as met de neerslagwaarden is voor deze vergelijking aangepast ten opzichte van element 17)

Tutorial: Operatoren

Opdracht

Klimaat in de Euregio Maas-Rijn

  1. Situeer de Euregio Maas-Rijn op de wereldkaart. Gebruik hiervoor de wereldkaart onder deze opdracht, waarop de klimaatzones van de aarde zijn aangegeven. Je kunt in- en uitzoomen op de kaart.
  2. Noem de klimaatzone waarin de Euregio Maas-Rijn zich bevindt.
  3. Lees de uitspraken over de kenmerken van de klimaatzone van de Euregio Maas-Rijn onder deze opdracht. Bepaal of de uitspraak waar of onwaar is.

Bekijk de klimaatdiagrammen in element 17.

4. Beschrijf een klimaatdiagram (volg de stappen in hoofdstuk 6.5). 

5. Noem de plaatsen met de laagste temperaturen gedurende het jaar in de getoonde klimaatdiagrammen en verklaar dit aan de hand van een relevante klimaatfactor.

Tutorial: Operatoren

Opdracht

Klimaat in de Euregio Maas-Rijn

  1. Situeer de Euregio Maas-Rijn op de wereldkaart. Gebruik hiervoor de wereldkaart onder deze opdracht, waarop de klimaatzones van de aarde zijn aangegeven. Je kunt in- en uitzoomen op de kaart.
  2. Noem de klimaatzone waarin de Euregio Maas-Rijn zich bevindt.
  3. Beschrijf de belangrijkste kenmerken van deze klimaatzone. Bekijk de klimaatdiagrammen in element 17.
  4. Beschrijf een klimaatdiagram (volg de stappen in hoofdstuk 6.4).
  5. Links het klimaatdiagram van Luik en rechts dat van Monschau. Verklaar de verschillen in de temperatuur- en neerslagcurves. (Let op: de tweede y-as met de neerslagwaarden is voor deze vergelijking aangepast ten opzichte van element 17)

Voor een uitgebreide analyse van het klimaat is een klimaatdiagram van een locatie niet voldoende. Naast temperatuur en neerslag spelen ook andere klimaatelementen een rol voor bepaalde doeleinden.

De uitbreiding van hernieuwbare energie is een belangrijke bouwsteen voor het tegengaan van de klimaatverandering. Je bent de burgemeester van je gemeente of stad en je bent van plan om de elektriciteitsbehoefte van je gemeente of stad te dekken met eigen hernieuwbare energiebronnen. Zoek dit zelf uit.

6. Noem klimaatelementen die relevant zijn voor de uitbreiding van zonne- en windenergie.

7. Analyseer het potentieel van zonne- en windenergie voor je eigen gemeente/stad.

Tutorial: Operatoren

23

Kalterherberg

Verwijst de naam naar het klimaat van de plaats?

§

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:St._Lambertus_(Kalterherberg)_007.jpg

Cc4BYSA

Luchtfoto van Kalterberge. In het midden is de Sint-Lambertuskerk te zien.

Kalterherberg is een wijk van Monschau in de StädteRegion Aachen. De naam zegt al veel over het klimaat in Kalterherberg. De wijk wordt ook wel de ‘koude kamer van de Eifel’ genoemd. 

In feite wordt de wijk op de oostelijke helling van de Hoge Venen gekenmerkt door ‘klimaatextremen’ die ongebruikelijk zijn voor de regio. De wijk van Monschau staat erom bekend dat er regelmatig lage temperaturen op de weerkaart van NRW staan. 

Volgens een legende verwijst de naam van het dorp naar een verhaal over Karel de Grote, die ooit zijn intrek nam in het dorp en klaagde over de ‘koude herberg’.

Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

4. Klimaatverandering in de regio

24

De klimaatverandering is zeker de grootste, mondiale uitdaging van de komende decennia en ook hier in de Euregio Maas-Rijn zal klimaatverandering leiden tot veranderingen in de leefomgeving. 

De oorzaak van klimaatverandering is de toename van koolstofdioxide (CO2) in de atmosfeer, wat de mens veroorzaakt. Deze toename begon met het begin van de industrialisatie, meer dan 150 jaar geleden. Bij de verbranding van fossiele brandstoffen, zoals kolen of olie, komt CO2 vrij in de atmosfeer. Als gevolg daarvan neemt het broeikaseffect toe door de verhoogde concentratie kooldioxide en stijgen de temperaturen langzaam. 

De Euregio Maas-Rijn heeft ook bijgedragen aan deze stijging. Onder het oppervlak van de Euregio zitten veel afzettingen van de fossiele brandstoffen steenkool en bruinkool. De massale winning van steenkool begon zo’n 100 jaar geleden in de provincie Limburg (B) en de winning van bruinkool in de StädteRegion Aachen, waar de westelijke mijnbouwterreinen van het Rijnlandse bruinkoolgebied liggen, zo’n 70 jaar geleden.

Tutorial: Woordenlijst

De klimaatverandering is zeker de grootste, mondiale uitdaging van de komende decennia en ook hier in de Euregio Maas-Rijn zal klimaatverandering leiden tot veranderingen in de leefomgeving.

De oorzaak van de klimaatverandering is de toename van broeikasgassen in de atmosfeer, wat de mens veroorzaakt. De atmosfeer is een soort omhulsel van lucht dat onze aarde omringt. Koolstofdioxide ontstaat bij de verbranding van fossiele brandstoffen, zoals kolen of olie, en komt vrij in de atmosfeer. De toename van broeikasgassen in de atmosfeer zorgt er vervolgens voor dat de temperatuur stijgt.

Tutorial: Woordenlijst

De klimaatverandering is zeker de grootste, mondiale uitdaging van de komende decennia en ook hier in de Euregio Maas-Rijn zal klimaatverandering leiden tot veranderingen in de leefomgeving. De oorzaak van de klimaatverandering is de toename van koolstofdioxide (CO2) in de atmosfeer, wat de mens veroorzaakt. 

De concentratie koolstofdioxide in de atmosfeer is al heel lang constant en begon pas te stijgen sinds we enorme hoeveelheden extra koolstof uit fossiele brandstoffen, zoals kolen of olie, hebben toegevoerd. Terwijl de pre-industriële concentratie van kooldioxide 280 ppm was, heeft de mens een stijging veroorzaakt tot de huidige 414 ppm. Deze hoge niveaus leiden tot een versterkt broeikaseffect en dus ook tot hogere temperaturen.

De Euregio Maas-Rijn heeft ook bijgedragen aan deze stijging. Onder het oppervlak van de Euregio Maas-Rijn zitten veel afzettingen van de fossiele brandstoffen steenkool en bruinkool. De massale winning van steenkool begon zo’n 100 jaar geleden in de provincie Limburg (B) en de winning van bruinkool in de StädteRegion Aachen, waar de westelijke mijnbouwterreinen van het Rijnlandse bruinkoolgebied liggen, zo’n 70 jaar geleden.

Tutorial: Woordenlijst

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Taalondersteuning bij element 24

Online woordenboeken

De volgende teksten bevatten veel moeilijke woorden. Gebruik online woordenboeken als hulpmiddel om de woorden te begrijpen. Probeer dan eens Linguee, dict.cc of DeepL. Zoek bijvoorbeeld de volgende woorden op:

  • fossiele grondstoffen
  • emissie
  • steenkoolmijn
  • industrialisatie
  • economisch wonder
  • broeikasgassen
  • Milieuvervuiling
25

Verdieping

Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering en klimaatscenario’s

De broeikasgassen

26

De belangrijkste broeikasgassen die als de oorzaak van de klimaatverandering worden beschouwd, zijn onder andere

  • Koolstofdioxide (CO2)
  • Methaan (CH4)
  • Distikstofmonoxide (Nâ‚‚O)

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Umweltbundesamt

Arrc
27
Koolstofdioxide (CO2) Methaan (CH4 ) Distikstofmonoxide (Nâ‚‚O)

Koolstofdioxide is het belangrijkste broeikasgas. Koolstofdioxide is geur- en kleurloos.

Het komt in de atmosfeer terecht door:

  • verbranding van fossiele brandstoffen (steenkool, olie, aardgas)
Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Methaan is een geur- en kleurloos, licht ontvlambaar gas. Het gaat gemiddeld 12,4 jaar mee in de atmosfeer. De impact van methaan op het broeikaseffect is echter veel groter dan koolstofdioxide. De impact is 25 keer hoger.

Het komt in de atmosfeer terecht door:

  • landbouw en bosbouw, vooral door de vee-industrie
  • rioolwaterzuiveringsinstallaties en stortplaatsen
Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Distikstofmonoxide is een kleurloos, zoet ruikend gas. Het gaat gemiddeld zo’n 121 jaar mee in de atmosfeer.

Het komt in de atmosfeer terecht door:

  • stikstofhoudende meststoffen
  • vee-industrie
Beluister de bovenstaande tekst als audio
§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc
Koolstofdioxide (CO2) Methaan (CH4 ) Distikstofmonoxide (Nâ‚‚O)

Info voor docenten

Video "Treibhauseffekt" met ondertitels in NL en FR

De volgende video kan alleen in het Duits worden getoond. Docenten in Nederland of België vinden op YouTube een versie met ondertitels. Deze kunnen worden geactiveerd door op het symbool voor ondertitels te klikken.

Video: der Treibhauseffekt (het broeikaseffect)

28
§

Auteur: Umweltbundesamt

https://www.umweltbundesamt.de/presse/downloads/erklaerfilme

Cc4BYNCSA

Oorzaken van broeikasgassen

29
§

© Nikolaus von Schmettau

Arrc

In 2020 veroorzaakten mensen in de EU een emissie van gemiddeld 7,4 ton CO2 per inwoner. De landen van de Euregio Maas-Rijn zitten lichtjes boven dit gemiddelde.

  • België: 9,2 ton per inwoner
  • Duitsland: 8,8 ton per inwoner
  • Nederland: 9,4 ton per inwoner

De meeste emissies in de Europese Unie (EU) worden door energieproductie veroorzaakt.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Interactie: Oorzaken van broeikasgassen

30

De gevolgen van de klimaatverandering voor de Euregio Maas-Rijn

31
32

Nu al ligt de gemiddelde jaartemperatuur wereldwijd 0,87 °C hoger dan in de pre-industriële tijd (rond 1850). Naast de toenemende temperaturen en stijgende zeespiegel verwachten we dat de klimaatverandering zal leiden tot meer extreme droogtes en extreme neerslagpatronen. Zelfs in de Euregio Maas-Rijn zijn de eerste gevolgen van de klimaatverandering al merkbaar. Dit werd aangetoond door de zogenaamde ‘overstroming van de eeuw’ in 2021, die grote delen van Duitsland, België en Nederland trof. Deze overstroming was het gevolg van hevige regenval.

Voor de Euregio Maas-Rijn zijn klimaatwetenschappers het erover eens dat de temperaturen zullen stijgen. Het is ook zeer waarschijnlijk dat zware regenval en droogteperiodes zullen toenemen in de Euregio Maas-Rijn. 

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Effectstructuur Gevolgen van de opwarming van de aarde

Volgens de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering en klimaatscenario’s (IPCC) is de gemiddelde jaarlijkse temperatuur wereldwijd al met 0,87 °C gestegen ten opzichte van de pre-industriële tijd (rond 1850). Naast de toenemende temperaturen en stijgende zeespiegel verwachten we dat de klimaatverandering zal leiden tot meer extreme droogtes en extreme neerslagpatronen. Zelfs in de Euregio Maas-Rijn zijn de eerste gevolgen van de klimaatverandering al merkbaar. Zo toonde de zogenaamde ‘overstroming van de eeuw’ in 2021, die grote delen van Duitsland, België en Nederland trof, aan wat de catastrofale gevolgen van zware regenval kunnen zijn.

Voor de Euregio Rijn-Maas wordt halverwege deze eeuw een temperatuurstijging tot 1,8 °C ten opzichte van 1971-2000 verwacht. Bovendien weten klimaatwetenschappers zeker dat er meer warme dagen en minder vorstdagen zullen zijn. Tegen het einde van de eeuw zouden de temperaturen zelfs tot 4,5 °C kunnen stijgen ten opzichte van 1971-2000.

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Beluister de bovenstaande tekst als audio

§

© Digitale Lernwelten GmbH

Arrc

Kaart: Verandering in neerslag

33

De kaart laat zien op welke plaatsen het aantal dagen met meer dan 20 mm neerslag per jaar is toe- of afgenomen. 20 mm neerslag betekent zware regenval.

Taalondersteuning "Klimaatverandering"

Mindmap

Vul je mindmap aan met kernwoorden over de aspecten 'mensen die getroffen worden door klimaatverandering', 'oorzaken van de klimaatverandering' en 'gevolgen van de klimaatverandering'.

Info voor docenten

Over de volgende opdracht

Verwachte oplossingen 1-stermodus

1.De leerlingen wijzen de begrippen via ‘drag en drop’ toe aan de oorzaken of de gevolgen van de klimaatverandering:

  • Vee-industrie -> oorzaak
  • Ingebruikname kolencentrale Weisweiler -> oorzaak
  • Massale motorisering -> oorzaak
  • Verbranding van fossiele brandstoffen -> oorzaak
  • Overstroming van de eeuw in 2021 -> gevolg
  • Zeer zware regenval -> gevolg
  • Stijging van de gemiddelde temperaturen -> gevolg
  • minder vraag naar verwarming -> gevolg

Verwachte oplossingen 2-sterrenmodus

  1.  Oorzaken van de klimaatverandering kunnen ook worden gevonden in de EMR. Zo kunnen met behulp van de elementen de volgende oorzaken worden benoemd: verkeer (vooral de massale motorisering na de Tweede Wereldoorlog), industrialisatie (verbranding van fossiele brandstoffen in de industrie en energieproductie, bijvoorbeeld de wieg van de industrialisatie, kolencentrale Weisweiler), landbouw (vooral door de vee-industrie), enz.

Verwachte oplossingen 3-sterrenmodus

4. Gevolgen van de klimaatverandering kunnen worden benoemd met behulp van de grafiek. 
Eerst moet de EMR in deze figuur worden gesitueerd om de regionale gevolgen te kunnen vaststellen. Gevolgen van de klimaatverandering voor de EMR:

  • Meer zware regenval
  • Toename van het waterdebiet
  • Verhoogd risico op overstromingen
  • Hoger risico op schade door winterstormen
  • Meer perioden met slecht weer
  • Minder vraag naar verwarmingsenergie

5. Verklaring: De temperatuurstijging leidt tot meer verdamping en een hogere waterdampcapaciteit van de atmosfeer. Aan de ene kant kan de hogere verdamping leiden tot droogte en aan de andere kant leidt dit tot meer waterdamp in de atmosfeer, wat weer leidt tot meer neerslag (bijv. ook zware regenval).

34

Opdracht

Over de gevolgen van de klimaatverandering voor de Euregio Maas-Rijn

1. Noem de oorzaken van de klimaatverandering in de Euregio Maas-Rijn.

2. Bereken je eigen CO2-voetafdruk. Gebruik daarvoor de CO2-calculator van het Federaal Milieuagentschap.

3. Vergelijk je persoonlijke CO2-voetafdruk met het gemiddelde van je eigen land.

4. Beantwoord de éénkeuzevragen in het interactieve element onder deze opdracht.

Tutorial: Operatoren

Opdracht

Over de gevolgen van de klimaatverandering voor de Euregio Maas-Rijn

1. Koppel de termen in het interactieve element onder deze opdracht aan de oorzaken of gevolgen van klimaatverandering.

2. Ieder mens produceert broeikasgassen. Bereken je eigen CO2-voetafdruk. Gebruik daarvoor de CO2-calculator van het Federaal Milieuagentschap.

3. Bedenk hoe je persoonlijk kunt proberen je CO2-voetafdruk te verkleinen. Bespreek je ideeën samen met een partner.

Tutorial: Operatoren

Opdracht

Over de gevolgen van de klimaatverandering voor de Euregio Maas-Rijn

1. Noem de oorzaken van de klimaatverandering in de Euregio Maas-Rijn.

2. Bereken je eigen CO2-voetafdruk. Gebruik daarvoor de CO2-calculator van het Federaal Milieuagentschap.

3. Vergelijk je persoonlijke CO2-voetafdruk met het gemiddelde van je eigen land

4. Geef de waarschijnlijke gevolgen van de klimaatverandering voor de EMR

5. Verklaar de waarschijnlijke toename van zware regenval voor de Euregio Maas-Rijn in de toekomst

Tutorial: Operatoren